Κοινωνικά πρότυπα και αθλητισμός: Μήπως τελικά ο Rodman έχει δίκιο;

Κοινωνικά πρότυπα και αθλητισμός: Μήπως τελικά ο Rodman έχει δίκιο;

Βλέποντας τα δύο τελευταία επεισόδια του Last Dance όπου παρουσιαζόταν με γλαφυρό τρόπο η θυελλώδης ζωή του Dennis Rodman εκτός γηπέδων, μου ήρθε στο μυαλό η γνωστή ρήση του Charles Barkley για τα πρότυπα: «Δεν είμαι πρότυπο, δεν πληρώνομαι γι’ αυτό. Οι γονείς οφείλουν να είναι πρότυπα για τα παιδιά τους, όχι εγώ επειδή καρφώνω μια μπάλα».

Η συζήτηση περί προτύπων στον αθλητισμό είναι μια ενδιαφέρουσα κουβέντα που δεν θα τελειώσει ποτέ. Πρέπει ο αθλητής να είναι “σωστός” επαγγελματίας και λάτρης της προπόνησης, να βγάζει στην κοινωνία ένα “καλό πρόσωπο”, να ενισχύει οικονομικά τους αδύναμους, να είναι σοβαρός στην προσωπική του ζωή, να μην διάγει “άσωτο βίο” εκτός γηπέδου, να ασχολείται με την πολιτική και να μπορεί να τοποθετείται με επάρκεια λόγου στα φλέγοντα κοινωνικά ζητήματα; Η αλήθεια είναι πως όχι δεν χρειάζονται όλα αυτά (ταυτόχρονα) για να τα καταφέρει κάποιος.

Ο ίδιος ο “Θεός” του αθλήματος Michael Jordan, ήταν γνωστός τζογαδόρος ενώ είχε διάφορες εξωσυζυγικές περιπετειούλες όσο ήταν παντρεμένος με την πρώτη του σύζυγο, Juanita. Είναι επίσης γνωστό ότι σχεδόν ποτέ δεν έπαιρνε θέση σε κοινωνικοπολιτικά ζητήματα γιατί ήθελε να τα έχει καλά με τους χορηγούς του. Εντός του παρκέ δεν σεβόταν πάντα τους αντιπάλους του κάνοντας ανελέητο trash talking. Αυτά όμως δεν θα μπορούσαν να τον εμποδίσουν γιατί ήταν ελάχιστα flaws που ακόμα, κι αυτός, ο “Θεός” δικαιούταν να έχει. Διότι, όσο αφορά το άθλημα και την αφοσίωση του σε αυτό, ο Jordan ήταν τύπος και υπογραμμός: προπόνηση, προπόνηση, προπόνηση και καλή διατροφή, ενώ η λεγόμενη άσωτη ζωή συνέβαινε πάντα εκτός του προγράμματος των Bulls. Ο “έλεγχος” του έγραφε σχεδόν πάντα “διαγωγή κοσμιοτάτη”. Γιατί ήθελε να είναι Ο ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ και δεν υπήρχε ποτέ περίπτωση να σηκωθεί να πάει στο Las Vegas για “διακοπές” μεσούσης της σεζόν για παράδειγμα!

Ο Rodman ουδέποτε το ζήτησε αυτό για τον εαυτό του. Ο τρελο-Dennis ήθελε απλά να περνάει καλά παίζοντας μπάσκετ. Οι υποχρεώσεις του “αθλητή-προτύπου” τον έπνιγαν. Όχι ότι δεν είχε φιλοδοξίες. Ήθελε να είναι πρωταθλητής, ήθελε να συγκαταλέγεται στους καλύτερους κι όπως ανέφερε κι ο MJ στο Last Dance, όταν χρειαζόταν να δουλέψει σκληρά, το έκανε. Αλλά δεν τον ενδιέφερε διόλου το γύρω γύρω, το περιτύλιγμα του κοινωνικά αποδεκτού προτύπου. Τι θα συμπεραινε ο κόσμος για τη διαγωγή του εντός κι εκτός γηπέδου του περνούσε παγερά αδιάφορο. Αντιθέτως προκαλούσε με κάθε πιθανό τρόπο υιοθετώντας την εικόνα του αντισυμβατικού. 

Πολλοί αθλητές έχουν παραδεχτεί πως η καλύτερη φάση της καριέρας τους ήρθε όταν “ηρέμησε” κι η προσωπική τους ζωή. Βρήκαν μια μόνιμη σχέση, έκαναν οικογένεια, ξέφυγαν από τις εξαρτήσεις που τους τραβούσαν πίσω και αρχισαν να ενδιαφέρονται για τους συμπαίκτες και τους συνανθρώπους τους. Είναι όμως αυτό μια καθολική συνθήκη; Όχι απαραίτητα.  Χρησιμοποιώντας ένα ακραίο παράδειγμα, θα μιλήσω για τον Kobe επειδή διαβάζοντας την βιογραφία του πρόσφατα, έχω φρέσκα τα γεγονότα της ζωής του στο μυαλό μου. Ο Kobe λοιπόν, πήρε τα 3 πρώτα πρωταθλήματα με τους Lakers στα νεανικά του χρόνια όντας συνεχώς σε πνευματική σύγχυση για το τι lifestyle θα έπρεπε να υιοθετήσει, έχοντας αδιάφορες εώς άθλιες (βλέπε κόντρα με Shaq) σχέσεις με τους συμπαίκτες του κι έχοντας διαταράξει για τα καλά τους δεσμούς με την οικογένεια του. Ήταν ο Νο1 villain του ΝΒΑ και σε καμία περίπτωση δεν θεωρούταν πρότυπο από κανέναν. Τη σεζόν 2003-04, που ο Kobe είχε το γνωστό επεισόδιο στο Colorado και τα συνεχόμενα δικαστήρια, όλος ο φίλαθλος κόσμος του είχε γυρίσει την πλάτη. Αυτός όμως, συνέβαλε τα μέγιστα για να φτάσουν στους τελικούς του ΝΒΑ εκείνοι οι δυσλειτουργικοί Lakers. Η πλήρως αποτυχημένη προσωπική του ζωή εκείνη την περίοδο δεν τον συμπαρέσυρε κι αγωνιστικά.

Γι’ αυτό ίσως κι ο Barkley με τον Rodman να δικαιώνονται. Σου λένε με δύο λόγια “Δεν είναι δικό μου πρόβλημα ότι εσύ θεωρείς πως πρέπει να κάνω και την καθωσπρέπει εξωγηπεδική ζωή επειδή είμαι διάσημος, τυγχάνει να με παρακολουθείς ζωντανά 100 φορές το χρόνο και με θαυμάζεις για αυτά που κάνω στο παρκέ. Είναι δικό σου πρόβλημα αν θες να με ανεβασεις σε ένα θρόνο και να με φτιάξεις όπως εσύ επιθυμείς, εγώ είμαι κάτι άλλο”. Βαδίζοντας στα 26 πλέον, εμένα με καλύπτει αυτή η απάντηση ακόμα κι αν διαφωνώ με αυτές τις νοοτροπίες. Δεν δύναμαι ούτε εγώ ούτε κανείς να υποδεικνύω σε έναν αθλητή πως πρέπει να περνάει τη ζωή του. Κάπου εδώ μπαίνει στη συζήτηση κι αυτό που υποστηρίζει ο Rodman, ότι στην τελική οι παίκτες-πρότυπα γίνονται πιόνια στα χέρια αυτών που τους πληρώνουν για να εξυπηρετούν λιγότερο ευγενείς σκοπούς.

Τι συμβαίνει όμως όταν στην εξίσωση μπαίνουν τα παιδιά; Πως να εξηγήσει ένας γονιός στο παιδί του ότι ο ήρωας του στον ελεύθερο χρόνο του σνιφάρει κοκαΐνη ακόμα κι αν αυτό είναι δικαίωμα του; Και κυρίως πως ένας γονιός να νιώθει εντάξει ότι το παιδί του στηρίζει κάποιον που στην προσωπική του ζωή μπορεί να είναι ένα άδειο μύδι; Εκεί έγκειται λοιπόν, η κοινωνική ευθύνη των αθλητών. Είναι αυτοί που θα αποφασίσουν ότι δεν τους νοιάζει και θα κάνουν τη ζωή τους όπως νομίζουν, και αυτοί που θα υιοθετήσουν πλήρως (είτε με τη θέληση τους, είτε ακολουθώντας τις συμβουλές των image makers τους) τις επιταγές ενός κοινωνικού προτύπου όπως ο δικός μας, Γιάννης Αντετοκούνμπο. Η “κληρονομιά” τους θα γράψει για πάντα το ποιοι ήταν και δίπλα στην ιδιότητα του αθλητή θα έχουν ένα έξτρα συν ή ένα πλην. Σε μια ιδανική κοινωνία, όλοι οι αθλητές θα ήταν τα καλύτερα παιδιά. Στην καπιταλιστική κοινωνία των τελευταίων 100 ετών θα υπάρχει και το role model, θα υπάρχει κι ο παρτάκιας που τον νοιάζει μόνο το check κι η γκλαμουριά, θα υπάρχει κι αυτός που θα προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στην προσωπική ευτυχία και την εκπλήρωση των κοινωνικών συμβάσεων. 

Ειδικότερα για τον Γιάννη, το ΝΒΑ δεν θα μπορούσε να ζητήσει καλύτερο face για την επόμενη ημέρα της λίγκας. Ένας νεαρός παίκης, αφοσιωμένος πλήρως στους στόχους του στο μπάσκετ, λάτρης της προπόνησης και της σκληρής δουλειάς. Με μία σταθερή σχέση εδώ και χρόνια, πλέον οικογενειάρχης με παιδί, έτσι κι αλλιώς family man και από πριν. Ο ιδανικός ηγέτης που σέβεται τους συμπαίκτες του και τους κάνει να νιώθουν όμορφα γύρω του. Αρωγός σε κοινωνικά ζητήματα, πάντα ενισχύει οικονομικά όσους το έχουν ανάγκη είτε στις Η.Π.Α., είτε στην ιδιαίτερη πατρίδα του. Χαμηλών τόνων άνθρωπος, μακριά από την γκλαμουριά και τις καταχρήσεις. Και το κυριότερο: όλα αυτά δεν μοιάζουν προσποιητά, δεν θέλει να είναι το “καλό παιδί” για τα μάτια του κόσμου, μοιάζει να είναι αυθεντικός. Γιατί υπάρχει κι αυτό στο σύγχρονο αθλητισμό, να υιοθετούν δηλαδή οι αθλητές ένα προσωπείο μπροστά στις κάμερες της δημοσιότητας για να μην τους “ζαλίζουν” φίλαθλοι και δημοσιογράφοι και στην προσωπική τους ζωή να δρούν αλλιώς. Κατ’ εμέ συμπεριφορά πολύ χειρότερη από τον γνήσιο “αλήτη” Rodman που έλεγε στην μούρη του κόσμου “Αυτός είμαι, δεν μπορώ την υποκρισία”.

Πρέπει λοιπόν να συνειδητοποιήσουμε ότι υπάρχει ο Γιάννης, αλλά υπάρχει κι ο Rodman. Η επιλογή των αθλητών σε αυτα τα ζητήματα είναι ελεύθερη κι η κριτική μας δεν έχει κάποιο νόημα.  Θα πρέπει λοιπόν, να διαχωρίσουμε στο μυαλό μας τον αθλητή από τον άνθρωπο. Κι όσο αφορά τα παιδιά, σίγουρα δεν είναι το ιδανικό, όμως, μπορεί να φάνε και τα μούτρα τους με λάθος επιλογή προτύπων. Ωστόσο, έτσι θα ωριμάσουν και θα μάθουν να αξιολογούν ανθρώπους και καταστάσεις στη ζωή.  

Υ.Γ.: Σε καμία περίπτωση δεν υπονοώ ότι οι αντισυμβατικοί με τα κοινωνικά πρότυπα αθλητές είναι απαραίτητα ανήθικοι ή εγκληματίες. Δεν σχετίζεται οπωσδήποτε η υιοθέτηση ενός πιο χαλαρού lifestyle που ενέχει καταχρήσεις, με τη βία ή την παρανομία καθώς μπορεί να λάβει χώρα και σε ένα πιο ελεγχόμενο περιβάλλον. Ο Rodman δεν ήταν απαραίτητα κακός ή ανήθικος άνθρωπος. Απλώς αν παρατηρούσες την ανισόρροπη προσωπική ζωή του χωρίς να γνωρίζεις ποιος είναι, θα σου φαινόταν απίστευτο ότι αυτός ο τύπος ήταν τρεις φορές πρωταθλητής ΝΒΑ, όντας πενταδάτος στους Chicago Bulls του Michael Jordan.