Ελλάδα και Μεγάλη Βρετανία δεν είχαν συναντηθεί ποτέ σε τελική φάση οποιασδήποτε διοργάνωσης μέχρι το ματς της 5ης Σεπτεμβρίου 2022.
Άλλωστε το “αμερικάνοφερτο” άθλημα του μπάσκετ ποτέ δεν έπιασε ιδιαίτερα στο Νησί που δηλώνει τη ξεκάθαρη προτίμηση του σε ποδόσφαιρο και ράγκμπι. Για να καταλάβει κάποιος την κατάσταση του μπάσκετ στο Ηνωμένο Βασίλειο, μέχρι πρόσφατα η χώρα ασχολιόταν (θέλοντας και μη) με το σπορ μόνο όταν διοργάνωνε Ολυμπιακούς Αγώνες. Κάθε διοργανώτρια είναι υποχρεωμένη να συμμετάσχει σε όλα τα αγωνίσματα είτε διακρίνεται σε αυτά είτε δεν έχει μυρωδιά ούτε για τους κανόνες του αθλήματος! Έτσι, το 1948 η Μεγάλη Βρετανία εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο international stage στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου. Τα αποτελέσματα ήταν τραγελαφικά (π.χ. ήττα με 76-11 από την πολύ δυνατή τότε Βραζιλία) και οι Βρετανοί τερμάτισαν 20οι σε σύνολο 22 ομάδων σημειώνοντας 7 ήττες και 1 νίκη επί της εξίσου άμπαλης Ιρλανδίας. Από το 1960 έως το 1992 η Μεγάλη Βρετανία συμμετείχε σε κάποια προολυμπιακά τουρνουά δίχως ποτέ να πλησιάζει στην πρόκριση και μετά το 1992 τα παράτησε εντελώς.
Ύστερα από το 1948, οι διεθνείς εμφανίσεις των Home Nations εκτός Ολυμπιακών Αγώνων γίνονταν αυτόνομα κι όχι σαν ενωποιημένη Μεγάλη Βρετανία. Η πρώτη που βγήκε από τα σύνορα ήταν η Αγγλία, που συμμετείχε στο Eurobasket 1946 όπου σημείωσε μόνο ήττες και τερμάτισε τελευταία και καταϊδρωμένη. Πέντε χρόνια αργότερα η… μπασκετομάνα Σκωτία θα έκανε το δικό της ντεμπούτο στο Eurobasket 1951 στο Παρίσι και η πρεμιέρα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί εύλογα ως τραυματική καθώς ηττήθηκε από τη μετέπειτα φιναλίστ Τσεχοσλοβακία με 103-18! Οι Σκοτσέζοι κατέληξαν στην 16η θέση σε σύνολο 18 ομάδων κι αυτό διότι η Ρουμανία αποσύρθηκε ενώ το Λουξεμβούργο είχε δώσει λιγότερους αγώνες. Στην επιστροφή τους το 1957 στη Σόφια, ήταν πολύ πιο ανταγωνιστικοί πετυχαίνοντας μάλιστα και μια νίκη επί της Αλβανίας. Αυτή θα ήταν και η τελευταία φορά βέβαια που θα ακούγαμε για σκοτσέζικο μπάσκετ με εξαίρεση τα κατορθώματα του Robert Archibald.
Η Αγγλία από την άλλη συνέχισε με κάποιες σποραδικές εμφανίσεις σε Eurobasket: το 1955 στη Βουδαπέστη όπου δεν τα πήγε άσχημα καθώς με 2 νίκες κατετάγη 12η σε σύνολο 18 ομάδων αλλά και το 1961 στο Βελιγράδι. Εκεί συνέβη και η παρθενική συνάντηση της εθνικής μας ομάδας με το βρετανικό μπάσκετ. Η Ελλάδα που είχε στη σύνθεση της ονόματα όπως ο Αντώνης Χρηστέας και ο Γίωργος Αμερικάνος επικράτησε εύκολα των Άγγλων με 78-43 όμως δεν μπόρεσε να κοντράρει τους Γιουγκοσλάβους κι έχασε στις λεπτομέρειες από τους Πολωνούς με αποτέλεσμα να μείνει εκτός 12δας. Η Αγγλία ολοκλήρωσε τις υποχρεώσεις της στον πάτο (19η) και η γαλανόλευκη μόλις δύο θέσεις πιο πάνω (17η) κερδίζοντας μόνο Αγγλία και Σουηδία.
Και φτάνουμε στο Eurobasket της Τσεχίας το 1981. Αυτή ήταν η τελευταία εμφάνιση της εθνικής Αγγλίας σε Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα αλλά οι Άγγλοι θα φρόντιζαν να μας την κάνουν αξέχαστη. Στο ρόστερ της Ελλάδας βρίσκονταν δύο ήρωες του 1987 (Γκάλης, Γιαννάκης) και ο καλύτερος Έλληνας προπονητής του περασμένου αιώνα (Ιωαννίδης). Βέβαια, ο Γκάλης στα 24 του είχε μόλις δύο χρόνια στο ελληνικό πρωτάθλημα, ο 22χρονος Γιαννάκης έπαιζε ακόμα στον Ιωνικό ενώ ο Γιάννης Ιωαννίδης που είχε αναλάβει τότε την εθνική ομάδα ήταν ακόμα άγουρος προπονητικά. Η συγκεκριμένη έκδοση της εθνικής ήταν μια μίξη της παλιάς φουρνάς των παικταράδων των 70s (Τάκης Κορωναίος, Χάρης Παπαγεωργίου, Γιώργος Καστρινάκης, Μάνθος Κατσούλης) με τους νέους σταρ (Νίκος Γκάλης, Παναγιώτης Γιαννάκης). Η παταγώδης αποτυχία αυτού του ρόστερ σε εκείνο το τουρνουά μοιάζει ανεξήγητη. Η Ελλάδα συμμετείχε στον όμιλο της Μπρατισλάβα κι έχασε με κάτω τα χέρια στην πρεμιέρα από τη διοργανώτρια Τσεχοσλοβακία ενώ στη δεύτερη αγωνιστική υπέκυψε στην ανωτερότητα των Γάλλων. Αυτή η ήττα όμως από τους Άγγλους στο τρίτο ματς την καταρράκωσε. Η πικραμένη φωνή του αείμνηστου Φίλιππα Συρίγου στο τέλο της μετάδοσης τα λέει όλα. Η Ελλάδα έχασε όλα τα ματς (0-5) της πρώτης φάσης ομίλων κι ευτυχώς με τις δύο νίκες επί Τουρκίας και Δυτικής Γερμανίας στο γύρο κατάταξης γλίτωσε τον πλήρη εξευτελισμό ολοκληρώνοντας τις υποχρεώσεις της ως 9η ανάμεσα σε 12 ομάδες.
Η Ελλάδα είχε βρει κακό μπελά με τους Άγγλους καθώς τρία χρόνια αργότερα στο προολυμπιακό τουρνούα του 1984 που διεξαγόταν στη Γαλλία κατάφερε να χάσει από τους λεγάμενους με 106-104! Τι κι αν είχε 7 μέλη της 12δας του 1987; Τι κι αν ο Νίκος Γκάλης είχε σκοράρει εκείνο το βράδυ 45 πόντους; Τι κι αν η εθνική ήταν μπροστά με 6 πόντους δύο λεπτά πριν το τέλος; Η Ελλάδα υποκλίθηκε στο “μεγαλείο” των Άγγλων (Rolan Way 30 π., Jon Johnson 23 π.) για δεύτερη (κι ευτυχώς τελευταία) φορά μέσα σε τρία χρόνια!
Έκτοτε, η Αγγλία και η Μεγάλη Βρετανία γενικώς, εξαφανίστηκαν από το μπασκετικό χάρτη προς μεγάλη μας ανακούφιση. Θα τους θυμόμασταν ξανά για λίγο το 1991, όταν ο Άρης έπαθε το δικό του “εγγλέζικο” κάζο κόντρα στην “υπερδύναμη” Kingston Kings που τον κέρδισε με 97-96 μετά από δύο παρατάσεις (!) στο πλαίσιο της προημιτελικής φάσης ομίλων του Κυπέλλου Πρωταθλητριών!
Εκείνη η πρωταθλήτρια Αγγλίας δεν ήταν ανέκδοτο αλλά μάλλον ήταν από… άλλο ανέκδοτο. Η ομάδα που αγωνιζόταν στο Κρίσταλ Πάλας (όχι στο Selhurst Park για τους ποδοσφαιρικούς αλλά το μινιατουρέ National Sports Centre των 2,000 θεατών) είχε αποκλείσει στον προηγούμενο γύρο τη ΤΣΣΚΑ Μόσχας (!) κι εκτός από τον Άρη είχε κερδίσει εντός τις Σκαβολίνι Πεζάρο, Μακάμπι Τελ Αβίβ και Λιμόζ ενώ είχε οδηγήσει το ματς με την Πρωταθλήτρια Ευρώπης, Γιουγκοπλάστικα στην παράταση! Εκείνο το βράδυ στο χιονισμένο Λονδίνο, ο Άρης μπροστά στα μάτια 2,000 τρελαμένων για να δουν από κοντά τον Γκάλη Ελλήνων της Αγγλίας (κυρίως φοιτητές που σπούδαζαν στο Λονδίνο) έχασε μετά από δύο παρατάσεις στην εκπνοή εξαιτίας ενός καλαθιού που σημειώθηκε από έναν 17χρονο και ήταν εκτός χρόνου! Η FIBA παραδέχθηκε το λάθος όμως ο Άρης δεν πρόλαβε την προθεσμία κατάθεσης ένστασης. Το αποτέλεσμα αυτό εκείνη τη στιγμή μπορεί να φάνηκε αμελητέο καθώς οι κιτρινόμαυροι βρισκόνταν στη 2η θέση και περνούσαν στο Final Four αλλά όταν έγινε το ταμείο στο τέλος αποδείχθηκε ότι κόστισε την πρόκριση ενώ το απίστευτο πελάτιασμα του Νίκου Γκάλη, που μπορούσε να καυχιέται ότι στην καριέρα του είχε διαλύσει τους πάντες πλην των… Άγγλων, συνεχίστηκε!
Η ανάληψη των Ολυμπιακών Αγώνων του Λονδίνου το 2012 σήμαινε ότι η Βρετανία είχε πάλι εκείνη την ενοχλητική υποχρέωση να ασχοληθεί με το περίεργο άθλημα που πετάς μια μπάλα μέσα σε μια στεφάνη. Έτσι, 6 χρόνια πριν τους Αγώνες (2006) ιδρύθηκε η Βρετανική ομοσπονδία καλαθοσφαίρισης με στόχο να προλάβει να παρουσιάσει μια αξιόλογη ομάδα στο βρετανικό κοινό που δεν θα είχε την τύχη της έκδοσης του 1948. Αυτή τη φορά η FIBA έδωσε τελεσίγραφο πως αν η Team GB δεν παρουσιαζόταν ανταγωνιστική και δεν ανέβαινε από τη δεύτερη στην πρώτη κατηγορία του Eurobasket, η Βρετανία θα βρισκόταν στη δυσάρεστη θέση να μην της επιτραπεί η συμμετοχή στους Ολυμπιακούς Αγώνες που η ίδια διοργάνωνε!
Για να αποφύγουν τα ρεζιλίκια οι Βρετανοί στράφηκαν σε μια δημοφιλή λύση της εποχής, την απόκτηση νατουραλιζέ παίκτη που θα ανέβαζε επίπεδο την ομάδα. Η επιλογή ήταν ο άσος των Chicago Bulls με καταγωγή από το Νότιο Σουδάν, Luol Deng, ο οποίος είχε ζήσει τα παιδικά του χρόνια στο Λονδίνο και μάλιστα είχε εκπροσωπήσει την εθνική Αγγλίας σε επίπεδο Παίδων. Αποδείχθηκε ότι οι Βρετανοί έκανα διάνα με την περίπτωση του καθώς ο Deng ήταν ένας τιμιότατος παίκτης που “σκύλιαζε” μέσα στο γήπεδο για την ομάδα του και δεν είχε έρθει απλά για να γίνει πλουσιότερος κατά μερικά εκατομμύρια.
Δυστυχώς δεν μπορέσαμε να τον δούμε ποτέ μαζί με τον έτερο “Ταύρο,” Ben Gordon. O γεννημένος στο Λονδίνο, Gordon είχε εκδηλώσει το ενδιαφέρον του να αγωνιστεί στους Ολυμπιακούς Αγώνες της γενέτειρας του, όμως, παρά την κλήση του από το εθνικό συγκρότημα δεν εμφανίστηκε ποτέ στην προετοιμασία επικαλούμενος πως ήθελε να αφοσιωθεί στην καριέρα του στο ΝΒΑ. Θα έκανε το ντεμπούτο του μερικά χρόνια αργότερα, στα προκριματικά του Eurobasket 2017, αλλά εκείνη την εποχή ο Luol Deng είχε αποσυρθεί από το διεθνές basketball.
Οι Βρετανοί είχαν μια αξιοπρεπή εικόνα στους Ολυμπιακούς τερματίζοντας προτελευταίοι στον όμιλο τους νικώντας με μεγάλη διαφορά την Κίνα και βγάζοντας το λάδι στους Ισπανούς από τους οποίους έχασαν με έναν πόντο! Νωρίτερα, είχαν ήδη προκριθεί σε δύο Eurobaskets (2009, 2011). Μάλιστα, στο Eurobasket της Λιθουανίας το 2011 πέτυχαν και τις πρώτες τους νίκες επί της Πορτογαλίας και της Πολωνίας που δεν ήταν αρκετές για να τους δώσουν την πρόκριση. Την ίδια επίδοση (2-3) σημείωσαν και το 2013, κερδίζοντας Ισραήλ και Γερμανία. Το 2015 απέτυχαν παταγωδώς στα προκριματικά αλλά το 2017 επέστρεψαν στην τελική φάση χωρίς όμως να αποφύγουν και πάλι τον αποκλεισμό, αυτή τη φορά δίχως να σημειώσουν κάποια νίκη (0-5).
Τα τελευταία χρόνια τους μάθαμε καλά ελέω παραθύρων FIBA. Οι Βρετανοί χωρίς να έχουν παίκτες στη Euroleague ή το ΝΒΑ εμφανίζονταν πάντα πλήρεις και ετοιμοπόλεμοι σε αντίθεση με την εθνική μας που παρατασσόταν με σύνθεση ανάγκης. Κι αν το 2017 στο Λέστερ τη γλιτώσαμε χάρη στην τρίποντη “βόμβα” του Αθηναίου (92-95), δεν συνέβη το ίδιο το 2021 στο Νιούκασλ όπου ξεκινήσαμε στραβά την πορεία μας στα προκριματικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου (78-69).
Οι δύο ομάδες συναντήθηκαν προ 2 μηνών στη Λάρισα στο πλαίσιο των προκριματικών του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 2023. Οι Βρετανοί έβαλαν δύσκολα για ένα ημίχρονο αλλά τελικά η Ελλάδα επικράτησε εύκολα με 93-71 έχοντας στη διάθεση της όλους τους παίκτες πλην των NBAers.
Τα φαντάσματα των 80s μοιάζουν να έχουν ξεθωριάσει αλλά καλού-κακού ας είναι προσεχτικοί σήμερα στις 18:00 ο Γιάννης Αντετοκούνμπο και η παρέα του καθώς είναι η ώρα που στη Βρετανία πίνουν το τσάι τους. Το θέμα είναι ποιος θα κεράσει ποιον!
*Τα πνευματικά δικαιώματα της κεντρικής φωτογραφίας ανήκουν στην INTIME sports&news photo agency.
