Το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα ποδοσφαίρου (ή Euro όπως το μάθαμε) έχει υποστεί αρκετές αλλαγές στο πέρασμα των χρόνων μέχρι να φτάσει στη σημερινή του μορφή. Κάθε λίγες διοργανώσεις η UEFA βλέποντας την εμπορική επιτυχία της διοργάνωσης αποφάσιζε την διεύρυνηση της τελικής φάσης ώστε να συμπεριλάβει περισσότερες ομάδες (και κατά συνέπεια περισσότερο αγοραστικό κοινό για τα εισιτήρια και τα τηλεοπτικά). Κάπως έτσι φτάσαμε από τις 4 ομάδες του 1960 στις 24 του 2021 και ποιος ξέρει στο μέλλον ίσως δούμε και 32 όπως στο Μουντιάλ. Οι διευρύνσεις της UEFA άνοιγαν πάντα το δρόμο σε λιγότερες παραδοσιακές δυνάμεις που σε αντίθετη περίπτωση η παρουσία τους στην τελική φάση θα ήταν ένα απατηλό όνειρο. Μια τέτοια διέρυνση άλλωστε εκμεταλλεύτηκε κι η εθνική μας ομάδα το 1980 για να παραγματοποιήσει την πρώτη της συμμετοχή, στο πρώτο Euro που είχε 8 αντί για 4 εθνικές ομάδες. Το Rabona θυμάται 5 απίθανες συμμετοχές χωρών που δεν θα περίμενε ποτέ κανείς να δει σε Euro!
Λετονία 2004
Οι απίθανοι Λετονοί έκαναν τα προκριματικά της ζωής τους το 2002-2003 τερματίζοντας δεύτεροι πίσω από τη Σουηδία και μπροστά από Πολωνία και Ουγγαρία. Μάλιστα για να κατακτήσουν την δεύτερη θέση χρειάστηκε να πάρουν διπλό στη Στοκχόλμη την τελευταία αγωνιστική! Τότε η δεύτερη θέση οδηγούσε σε μπαράζ και η αποστολή των Λετονών ήταν ιδιαιτέρως δύσκολοι καθώς απέναντι τους θα βρισκόταν η Τουρκία ή αλλιώς η 3η καλύτερη ομάδα στον κόσμο σύμφωνα με τα αποτελέσματα του Μουντιάλ 2002! Οι Λετονοί είχαν την τύχη εκείνη την εποχή να συμπέσουν οι δύο καλύτεροι επιθετικοί στην ιστορία του έθνους ο Marians Pahars και ο γνωστός από το πέρασμα του στην Ελλάδα και τον Εργοτέλη, Māris Verpakovskis! Ειδικά ο τελευταίος εξελίχθηκε στον απόλυτο καταλύτη της πρόκρισης καθώς πέτυχε το γκολ της νίκης στη Ρίγα ενώ ισοφάρισε το ματς στην Κωνσταντινούπολη. Η ρεβάνς ήταν επεισοδιακή με τους Τούρκους να προηγούνται με 2-0 αλλά η Λετονία επέστρεψε στο ματς με δύο γκολ στο τελευταίο ημίωρο!
Η κλήρωση στο Euro ήταν όσο πιο δύσκολη γινόταν φέρνοντας απέναντι στη Λετονία μεγαθήρια: Γερμανία, Ολλανδία και Τσεχία. Παρ’ όλα αυτά η λετονική ομάδα στάθηκε εξαιρετικά! Στην πρεμιέρα σόκαρε τους Τσέχους καθώς προηγήθηκε με 1-0 στο ημίχρονο, με ποιον άλλον, τον πρώτο σκόρερ στην ιστορία της, Māris Verpakovskis. Οι Τσέχοι γύρισαν το ματς στο δεύτερο μέρος όμως οι Λετονοί κέρδισαν με το καλημέρα το σεβασμό. Στη δεύτερη αγωνιστική στάθηκαν όρθιοι απέναντι στην (τραγική εκείνο το καλοκαίρι) Γερμανία αποσπώντας “λευκή ισοπαλία”, σε ένα ματς μάλιστα που ο “Βέρπα” έχασε τετ-α-τετ που θα μπορούσε να δώσει τη νίκη. Έτσι, συνέβη το ανήκουστο, η Λετονία να φτάσει στην τελευταία αγωνιστική με ελπίδες πρόκρισης στα προημιτελικά! Η πραγματικότητα τους προσγείωσε άσχημα καθώς η Ολλανδία επιβλήθηκε εύκολα με 3-0, όμως ποιος μπορούσε να τους ψέξει; Είχαν τρυπήσει κατά πολύ το ταβάνι τους. Έκτοτε η Λετονία εξαφανίστηκε από το χάρτη κάνοντας μια μικρή αναλαμπή στα προκριματικά του Μουντιάλ 2014 αλλά της τελείωσε τα όνειρα ο Γιώργος Σαμαράς!
Αλβανία 2016
Οι γείτονες μας δεν είχαν ποτέ καταφέρει να πλησιάσουν κοντά σε κάποια πρόκριση σε τελική φάση τουρνουά. Η αλλαγή format σε 24 ομάδες τους έδινε κάποιες ελπίδες, όμως το αλβανικό ποδόσφαιρο δεν ήταν ποτέ ανάμεσα στα σεβαστά της Ευρώπης για να θεωρηθεί φαβορί για την πρόκριση. Η εμφάνιση κάποιων νέων παικτών που ανδρώθηκαν σε ιταλικά και ελβετικά γήπεδα όπως του τερματοφύλακα Berisha, του αμυντικού Hysaj, του μέσου Memushaj, του επιθετικού Sadiku, κι η εμπειρία φυσικά του αρχηγού Lorik Cana άλλαξαν τα δεδομένα. Η Αλβανία προκρίθηκε από έναν πολύ δύσκολο προκριματικό όμιλο με αντιπάλους τις Πορτογαλία, Δανία, Σερβία και Αρμενία πετυχαίνοντας κάποια εντυπωσιακά αποτελέσματα όπως το διπλό μέσα στην Πορτογαλία. Η ιστορία με το drone στο Βελιγράδι κι όλα όσα ακολούθησαν αποπροσανατόλισαν την ομάδα προς στιγμήν αλλά εν τέλει η πρόκριση δεν χάθηκε.
Η μόνιμη κουβέντα εκείνης της περιόδου κάθε φορά που γινόταν αναφορά στην εθνική Αλβανίας, ήταν πόσο καλύτερη θα ήταν αν είχε στη διάθεση της τους μετανάστες της Ελβετίας (Σακίρι, Τσάκα, Μπεχράμι, Μεχμέντι, Τζεμαϊλί). Τα έφερε έτσι η μοίρα που οι δύο χώρες κληρώθηκαν στον ίδιο όμιλο και οι Ελβετοί αλβανικής καταγωγής βρέθηκαν κόντρα στην πατρίδα των γονιών τους στην πρεμιέρα! Οι Ελβετοί κέρδισαν δύσκολα με 1-0 όμως οι μαχητικοί Αλβανοί απέδειξαν πως δεν θα ήταν σάκος του μποξ στον όμιλο. Αυτό επιβεβαιώθηκε τη δεύτερη αγωνιστική κόντρα στην υπερομάδα των διοργανωτών Γάλλων! Η Αλβανία άντεξε μέχρι το 90′ αλλά δέχθηκε δύο γκολ στις καθυστερήσεις και δεν μπόρεσε να πάρει ένα χρυσό βαθμό. Την τελευταία αγωνιστική στο “ντέρμπι των Βαλκανίων” κόντρα στη Ρουμανία, πήρε και την πρώτη της νίκη κερδίζοντας με 1-0 με το γκολ του Sadiku. Μπορεί να μην κατάφερε να προκριθεί ως καλύτερη 3η στη φάση των 16 όμως, για ένα έθνος με ανύπαρκτη ποδοσφαιρική παράδοση, η παρουσία του εκεί ήταν κάτι παραπάνω από κατόρθωμα.
Βόρεια Ιρλανδία 2016
Άλλη μια ομάδα που ευνοήθηκε από τη διεύρυνση των ομίλων ήταν η Βόρεια Ιρλανδία. Οι Βορειοϊρλανδοί σε αντίθεση με τους νότιους γείτονες τους, το λεγόμενο Έϊρε, ποτέ δεν είχαν σταθερή παρουσία σε μεγάλες διοργανώσεις. Είχαν αγωνιστεί σε τρία Μουντιάλ (1958, 1982, 1986) αλλά ποτέ σε Euro. Το παράδοξο της υπόθεσης είναι πως οι καλές τους πορείες δεν συνέπεσαν ποτέ με την καριέρα του George Best! Το 2016 ήταν η χρονιά τους. Σε έναν προκριματικό όμιλο που συμμετείχε η εθνική μας, η Ρουμανία, η Ουγγαρία, η Φινλανδία και τα Νησιά Φερόε, οι Βορειοϊρλανδοί αναδείχθηκαν σε αφεντικά του ομίλου με 21 βαθμούς! Εμείς πήραμε μια πικρή γεύση απέναντι τους καθώς κέρδισαν την Εθνική… Μυκόνου μέσα-έξω! Μάλιστα, η δεύτερη νίκη στο Μπέλφαστ σφράγισε και την παρουσία τους στα τελικά της διοργάνωσης. Απόλυτος ήρωας αναδείχθηκε ο Kyle Lafferty με 7 γκολ στην προκριματική διαδικασία.
Η κλήρωση με Γερμανία, Πολωνία και Ουκρανία χαρακτηρίστηκε εξ αρχής δύσκολη, ωστόσο το παράθυρο πρόκρισης που άφηνε η 3η θέση αποδείχθηκε λίρα εκατό για την Βόρεια Ιρλανδία. Οι Βορειοϊρλανδοί έχασαν οριακά από Γερμανία και Πολωνία με 1-0 όμως κέρδισαν τους Ουκρανούς με 2-0 και πήραν μια ανέλπιστη πρόκριση στα νοκ αούτ. Εκεί σε ένα ακόμη πανομοιότυπο με αυτά του ομίλου ματς που κρίθηκε στο όριο έχασαν από την Ουαλία στη “βρετανική μάχη” και ολοκλήρωσαν μια εξωπραγματική για τα δεδομένα τους παρουσία! Μάλιστα, η επιτυχία τους δεν ήταν πυροτέχνημα καθώς έφτασαν μέχρι τα μπαράζ τόσο του Μουντιάλ 2018 όσο και του Euro 2020!
Ισλανδία 2016
Πριν το 2016 η Ισλανδία αντιμετωπιζόταν ως ένα ποδοσφαιρικό ανέκδοτο, “οι άμπαλοι ψαράδες” ήταν στα μάτια των περισσοτέρων αντιπάλων τους ένα σίγουρο εξάποντο στις κληρώσεις. Όμως, ο ομαδικός αθλητισμός γνώρισε τρομακτική άνθιση στη βορειότερη χώρα της Ευρώπης την περασμένη δεκαετία. Από το handball που παραδοσιακά ήταν καλοί, στο ποδόσφαιρο ακόμη και στο μπάσκετ, οι Ισλανδοί ξεκίνησαν να βρίσκουν το δρόμο προς τις τελικές φάσεις μεγάλων διοργανώσεων! Μέχρι το 2016 ο μόνος Ισλανδός ποδοσφαιριστής που είχε κάποιο σεβασμό ήταν ο Eidur Gudjohnsen, όμως ο σημερινός βοηθός της εθνικής ομάδας δεν έπαιξε ιδιαίτερο ρόλο στην πρόκριση της χώρας του στα τελικά. Με μπροστάρηδες τους Gylfi Sigurdsson και Kolbein Sigthorsson η Ισλανδία επιβίωσε από έναν απίστευτης δυσκολίας όμιλο με Τσεχία, Τουρκία και Ολλανδία (έμειναν 4οι οι τραγικοί τότε οράνιε) και πήραν για πρώτη φορά την πρόκριση στα τελικά. Στους αγώνες του ομίλου έκλεψαν την παράσταση τόσο με τις αγωνιστικές τους επιδόσεις όσο και με τους φανατικούς οπαδούς τους που δημιουργούσαν τρομερή ατμόσφαιρα. Η Ισλανδία έμεινε αήττητη και μάλιστα την τελευταία αγωνιστική πήρε την ιστορική πρώτη νίκη της στη διοργάνωση με buzzer beater στο 94′ κόντρα στην Αυστρία! Αυτό που ακολουθούσε όμως δεν θα μπορούσε να το φανταστεί ούτε ο πιο δημιουργικός σεναριογράφος. Η Ισλανδία έπεσε πάνω στην Αγγλία στους 16! Το μικρότερο έθνος στην ιστορία των Ευρωπαϊκών Πρωταθλημάτων κόντρα στη χώρα που γέννησε το ποδόσφαιρο, τι ελπίδες να είχε; Κι όμως οι Ισλανδοί κούφαναν την Ευρώπη κερδίζοντας 2-1 και μάλιστα με ανατροπή μια από τις χειρότερες εκδόσεις εθνικής Αγγλίας που έχουν εμφανιστεί σε Euro. Στα προημιτελικά οι διοργανωτές Γάλλοι δεν αστειεύονταν και επικράτησαν εύκολα με 5-2 απέναντι στους Ισλανδούς που είχαν αδειάσει ψυχολογικά. Μάλιστα, η πρόκριση τους στο Μουντιάλ 2018 απέδειξε ότι η πορεία τους δεν ήταν καθόλου τυχαία.
Βόρεια Μακεδονία 2020
Οι γείτονες μας εκμεταλλεύτηκαν την τεράστια ευκαιρία του εισιηρίου που έδωσε η UEFA μέσω του Nations League! Αφού πρώτα κέρδισαν τον όμιλο τους με αντιπάλους την Αρμενία, το Λιχτενστάιν και το Γιβραλτάρ προκρίθηκαν στα playoffs. Εκεί απέκλεισαν διαδοχικά το Κόσοβο και την Γεωργία ( τη δεύτερη μάλιστα εκτός έδρας) κι έγραψαν ιστορία! Μπορεί η Βόρεια Μακεδονία να μην είχε καν ονειρευτεί την πρόκριση της στα τελικά κάποιας διοργάνωσης και να τα κατάφερε από το… “παράθυρο”, όμως η πρόοδος του ποδοσφαίρου της χώρας είναι εμφανής. Αυτή τη στιγμή έχει παίκτες σε Serie A, Premier League, και La Liga κάτι που δεν έχει συμβεί ποτέ στην ιστορία της, τουλάχιστον ταυτόχρονα. Δεν είναι λοιπόν μόνο ο 37χρονος Goran Pandev που ξεχωρίζει στο ρόστερ. Υπάρχει ο Elmas ρτης Napoli, o Alioski της Leeds, ο Bardhi της Levante. Το γκολ κόντρα στη Γεωργία ήρθε βέβαια νομοτελειακά από τον Pandev, σαν να ήταν ορισμένο από την μοίρα να το πετύχει ο πιο επιτυχημένος παίκτης της (μικρής ως ανεξάρτητη) ιστορίας της χώρας! Ο όμιλος στο Euro με Ολλανδία, Αυστρία και Ουκρανία δεν είναι απαγορευτικός για περαιτέρω όνειρα κι οι Βορειομακεδόνες κατεβαίνουν με πλήρη άγνοια κινδύνου στο ντεμπούτο τους για να το διασκεδάσουν. Άλλωστε, μπορεί να μην ξαναέχουν την ευκαιρία!
(Το άρθρο γράφτηκε πριν από τα αποτελέσματα τους με Αυστρία και Ουκρανία που οδήγησαν στον αποκλεισμό τους. Τουλάχιστον πέτυχαν τα πρώτα τους γκολ στη διοργάνωση, με παρθενικό σκόρερ, ποιον άλλο; Φυσικά τον Goran Pandev)!
