Κατά την διάρκεια του ισπανικού εμφύλιου πολέμου (1936-1939) που στοίχισε την ζωή σε 500.000 ανθρώπους, το ποδόσφαιρο κατάφερε να επιβιώσει με τον δικό του τρόπο μέσα σ’ ένα κλίμα αγριότητας, φτώχειας και βαρβαρότητας.
Τα πρώτα «σπέρματα» του ισπανικού εμφύλιου, μεταξύ εθνικιστών και δημοκρατικών, διαφαίνονταν από πριν. Το 1936, το Λαϊκό Μέτωπο “Frente Popular” (κόμμα που δημιουργήθηκε από πολλές αριστερές οργανώσεις, μεταξύ αυτών και το κομμουνιστικό κόμμα Ισπανίας) βρισκόταν τότε στην εξουσία και πήρε την πρωτοβουλία να διοργανώσει την Λαϊκή Ολυμπιάδα (Olimpiada Popular), προσκαλώντας αθλητές από όλο τον κόσμο, ως απάντηση στους ολυμπιακούς παρωδία, που θα διεξάγονταν την ίδια χρόνια στο Βερολίνο από την ναζιστική κυβέρνηση του Hitler. Όμως, η Λαϊκή Ολυμπιάδα δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ, αφού ο εμφύλιος ξέσπασε λίγες μέρες πριν την τελετή έναρξης.
Και έτσι, η Ισπανία χωρίστηκε σε δημοκρατικές και εθνικιστικές περιοχές. Από αυτές, η πιο σκληροπυρηνικά δημοκρατικές ήταν η Βαρκελώνη, η Μαδρίτη και η Βαλένθια.
Και το ποδόσφαιρο ήταν παράνομο!
Το 1937 ιδρύθηκαν από τους δημοκρατικούς, αρχικά το Πρωτάθλημα της Μεσογείου ( “La liga de Mediterraneo) και έπειτα το Κύπελλο της Ελεύθερης Ισπανίας (“La Copa De la España Libre”). Στο πρωτάθλημα αγωνίζονταν οι: Barcelona, Espanyol, Girona, Valencia, Levante, Gimnastico, Granollers και Atletico Castellon. Οι 4 πρώτες ομάδες του βαθμολογικού πίνακα , προκρίνονταν στο Κύπελλο της Ελεύθερης Ισπανίας. Βέβαια, και οι δυο διοργανώσεις δεν τύγχαναν καμίας επίσημης αναγνώρισης από τις αρχές, κοινώς ήταν παράνομες.
Οι ομάδες που έμειναν εκτός
Οι ομάδες που απουσίαζαν από το πρωτάθλημα ήταν η Athletic Bilbao και η Real Madrid αλλά για εκ διαμέτρου αντίθετους λόγους.
Η Athletic ήταν η πιο επιτυχημένη ομάδα πριν το εμφύλιο, όμως δεν μπόρεσε να πάρει μέρος στη liga επειδή ένα μεγάλο κομμάτι των ποδοσφαιριστών της είχε ενταχθεί στις δημοκρατικές δυνάμεις και πολεμούσε στην πρώτη γραμμή τους εθνικιστές του Francisco Franco. Παράλληλα, μερικοί παίκτες κατέφυγαν στην Γαλλία ως πρόσφυγες και οι εναπομείναντες προκειμένου να παίξουν μπάλα στις δημοκρατικές πόλεις, έπρεπε να περάσουν από τις εθνικιστικές, πράγμα που θα έθετε σε κίνδυνο την ζωή τους.
Όσον αφορά την Real, είχε παραδοσιακά, σχέσεις με την δεξιά, μάλιστα ο πρώην επιθετικός και πρόεδρος της, Santiago Bernabeu (από πού πήρε και το όνομα του το γήπεδο της), όχι μόνο αποτέλεσε μέλος των εθνικιστικών δυνάμεων αλλά πήρε χρυσό μετάλλιο από τον ίδιο τον Franco.
Και παρόλο που η Μαδρίτη άνηκε στους δημοκρατικούς και ο τότε πρόεδρος της Real, Antonio Ortega, ήταν κομμουνιστής, το αίτημα των Merengues για συμμετοχή στο Πρωτάθλημα της Μεσογείου απορρίφθηκε από την Barcelona και την Valencia, καθώς εκείνες εναντιώνονταν σε κάθε τι που έφερε το προσωνύμιο: «βασιλικό». Το ίδιο συνέβη και με την Atletico αν και στο σήμα της δεν δέσποζε η κορώνα.
Αξίζει να σημειωθεί, πως οι στενές σχέσεις με τον Franco, ανάγκασαν την Real να «πλαστογραφήσει» την ιστορία της και να μην αναγνωρίσει τον Ortega ως πρόεδρο της, εξαιτίας των αριστερών ιδεολογικών του καταβολών. Αντ’ αυτού θεωρούσε ως πρώτο πρόεδρο της, τον Adolfo Mendelez, για την τετραετία 1936-1940.
Η καλύτερη ομάδα του πρωταθλήματος
Η Barcelona αποτελούσε την κορυφαία ομάδα του πρωταθλήματος, με προπονητή τον σπουδαίο Ιρλανδό Patrick O’Connell και τον φοβερό Καταλανό επιθετικό, Josep Escola.
Blaugrana: Αντί για κύπελλο, Μεξικό και Η.Π.Α
Οι Blaugrana είχαν πάρει το πολύτιμο «εισιτήριο» για Κύπελλο της Ελεύθερης Ισπανίας, ωστόσο δεν συμμετείχαν γιατί αποφάσισαν πως ο δημοκρατικός αγώνας τους είχε περισσότερο ανάγκη από ποτέ. Ταξίδεψαν ως το μακρινό Μεξικό και τις Η.Π.Α για να προπαγανδίσουν τον πόλεμο ενάντια στον φασισμό και να αναζητήσουν χρηματοδότηση για τις δημοκρατικές δυνάμεις. Επισήμως αυτός ήταν ο λόγος του τουρ τους, αλλά ίσως να συνιστούσε και μια δικαιολογία για τους παίκτες ώστε να εγκαταλείψουν την κατακερματισμένη Ισπανία. Αυτό φαίνεται κυρίως από το γεγονός, ότι η Barca έφτασε στο Μεξικό με δεκαέξι παίκτες και γύρισε στα πάτρια εδάφη, μόνο με τέσσερις. Εκεί παρέμεινε και ο Escola, ο οποίος υπέγραψε στην Sete. Το 1940 επέστρεψε στην Καταλονία.
Η απίστευτη ιστορία του μοναδικού κυπέλλου της Levante
Η Levante στο πρωτάθλημα είχε καταφέρει να «σκαρφαλώσει» μέχρι την 5η θέση, δηλαδή αποκλειόταν από το κύπελλο. Όμως η απουσία της Barcelona εκτός Ισπανίας έμελλε να φέρει την Levante ως αντικαταστάτρια της. Έτσι, η Levante επικράτησε της Valencia στον τελικό, με 1-0 , και με αυτό τρόπο κατέκτησε το μοναδικό κύπελλο στην ιστορία της. Παρά τις πιέσεις της «Βασιλικής Ισπανικής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου» να επικυρωθεί ως τίτλος του “Copa Del Rey”, η κυβέρνηση της Ισπανίας δεν έχει πραγματοποιήσει τις απαραίτητες ενέργειες μέχρι στιγμής.
Το ισπανικό ποδόσφαιρο αποτελεί περίτρανη απόδειξη, πως ο αθλητισμός είναι ζωτική και κινητήριος δύναμη για την κοινωνία, και γι’ αυτό μπορεί να αντέξει και στις πιο δύσκολες συνθήκες. Παράλληλα, ο εμφύλιος διαμόρφωσε ισχυρή πολιτική ταυτότητα στις ισπανικές ομάδες, που κρατά μέχρι και σήμερα. Η συλλογική μνήμη «σημάδεψε» την ιστορία τους.
