Αν ποτέ ζήσεις για λίγο καιρό στην Πορτογαλία, ένα από τα πράγματα που θα καταλάβεις πολύ εύκολα είναι η σχέση πάθους του Πορτογάλου με το ποδόσφαιρο. Δεν υπάρχουν πολλοί λαοί στην Ευρώπη, αλλά και στον κόσμο, που να ζουν το ποδόσφαιρο με τον τρόπο των Ιβήρων. Η ένταση στο πάθος και την μέχρι ενός βαθμού ψύχωση που έχουν για την μπάλα θυμίζει άλλες καταστάσεις, μακρινές από τα “ευρωπαϊκά δεδομένα”. Θυμίζει Αργεντινή, Βραζιλία, Ουρουγουάη, κάτι από τις σελίδες του “Στη Σκια και το Φως”, του βιβλίου του Ουρουγουανού συγγραφέα Eduardo Galeano για το δημοφιλέστερο άθλημα του πλανήτη.
Έτσι λοιπόν δεν χρειάζεται να τονιστεί τι απωθημένα είχε αφήσει στην Πορτογαλία εκείνο το σοκ της 4ης Ιουλίου του 2004. Όταν η μεγαλύτερη σταχτοπούτα στο Παγκόσμιο Ποδόσφαιρο, η εθνική ομάδα της Ελλάδας νικούσε για δεύτερη φορά σε έναν μήνα την διοργανώτρια Πορτογαλία και ανάγκαζε τον Κριστιάνο Ρονάλντο να βάλει τα κλάματα, σόκαρε ένα ολόκληρο έθνος. Οι Πορτογάλοι δεν μπορούσαν να πιστέψουν ότι η “αντιτουριστική” Ελλάδα έφτασε στον τελικό και ότι αυτή η ομάδα, η οποία έκανε μία και μοναδική εύστοχη τελική προσπάθεια στον τελικό της διοργάνωσης, δεν χρειάστηκε τίποτε παραπάνω από αυτήν για να αρπάξει από τους Πορτογάλους ένα τίτλο που έγραφε το όνομά τους και απλά τους περίμενε να το σηκώσουν.
Μέχρι και δώδεκα χρόνια μετά, πήγαινες στην Λισαβόνα, ανέφερες σε Πορτογάλο ότι ήσουν Έλληνας και το πρώτο πράγμα που αντίκριζες ήταν ένα ξαφνικό συννέφιασμα στο βλέμμα και το μουρμουρητό “2004…”, ακόμα κάποιες φορές συνοδεία μιας αρκετά χαρακτηριστικής κίνησης με τον αντίχειρα κατά μήκος του λαιμού (true story).
Έπρεπε να περάσουν 2 διοργανώσεις και 12 χρόνια για να έρθει, μία μέρα σαν σήμερα, 10 Ιουλίου, το πλήρωμα του χρόνου για τους Πορτογάλους. Και όχι μόνο ήρθε, αλλά ήρθε και με τον πιο λυτρωτικό τρόπο: Όπως ακριβώς χάθηκε 12 χρόνια πριν.
Μαέστρος της επιτυχίας ο “Καρπουζάς από το Εστορίλ” όπως λέγανε με περίσσεια… αγάπη αρκετοί Έλληνες για έναν παλιό γνώριμο. Τον Fernando Santos. O Santos, ο οποίος πέρασε από χίλια κύματα στην Ελλάδα, από την αποτυχία στον Παναθηναϊκό στις επιτυχίες με ΑΕΚ και ΠΑΟΚ, στο τέλος έφυγε ως ένας από τους πλέον αγαπητούς “ποδοσφαιρανθρώπους” των τελευταίων ετών στην Ελλάδα, συμβάλλοντας και σε μία εξαιρετική παρουσία της Εθνικής στις διοργανώσεις του Euro του 2012 και του Μουντιάλ του 2014.
Ο Santos πήρε λίγη από την “Ελληνική αύρα” του 2004 και την εμφύσησε στους Πορτογάλους. Μέχρι πάντως την νοκ άουτ φάση της διοργάνωσης, όλοι πίστευαν ότι είχε εμφυσήσει απλώς τα αρνητικά του “Ελληνικού” παιχνιδιού. Μία ομάδα “κλειστή”, “σφιχτή”, η οποία παρά το γεγονός ότι είχε ένα απ’τα μεγαλύτερα “πυρηνικά όπλα” στον κόσμο του ποδοσφαίρου, τον Cristiano Ronaldo δυσκολευόταν να σκοράρει. Ένα απ’τα φαβορί πριν την έναρξη της διοργάνωσης έφερνε τρεις ισοπαλίες με τις “άσημες” Αυστρία, Ισλανδία και Ουγγαρία και περνούσε απ’το παραθυράκι ως τρίτη, μιας και για πρώτη φορά στα χρονικά της διοργάνωσης, οι 4 καλύτεροι τρίτοι περνούσαν στη φάση των νοκ άουτ!
Η Πορτογαλία του “πολύ” Cristiano, του Quaresma, του παιδιού-θαύμα Renato, αναγκαζόταν να περάσει ως η τρίτη καλύτερη τρίτη της διοργάνωσης και αυτό γιατί είχε καλύτερο συντελεστή τερμάτων (0) από την Αλβανία και την Τουρκία (-2)!
Όμως ο Santos ήξερε καλύτερα. “Εγώ έχω πει στην οικογένειά μου ότι θα μείνω στη Γαλλία μέχρι τις 11 Ιουλίου” έλεγε και ξανάλεγε όλες αυτές τις πρώτες ημέρες, βγάζοντας προς τα έξω μία τέτοια σιγουριά και μία αλαζονεία εντελώς αταίριαστη με την εικόνα που έδειχνε η ομάδα του στο χορτάρι.
“Αν μείνουμε συγκεντρωμένοι κανείς δεν μπορεί να μας κερδίσει” ισχυριζόταν ο Fernando Santos, ο οποίος έχτισε μία ομάδα που φαίνεται πως παραβίαζε όλους τους άγραφους νόμους που είχε θέσει η Πορτογαλική παράδοση την οποία είχαν σφυρηλατήσει φοβεροί επιθετικογενείς παίκτες: Ο Eusebio, o Figo, o Rui Costa, o Paulo Futre, o Deco και εσχάτως ο Cristiano Ronaldo.
O Santos είχε ένα πλάνο. Όχι όμορφο, αλλά αποτελεσματικό και το οποίο μπορεί να έδωσε στους Πορτογάλους μόλις μία νίκη εντός 90λέπτου (το 2-0 επί των Ουαλών στα ημιτελικά), όμως τους οδήγησε στη μεγαλύτερη σκηνή της διοργάνωσης. Τον τελικό του Παρισίου. Εκεί που βρέθηκαν να έχουν τον ρόλο του μεγάλου αουτσάιντερ.
Από τη μία, η διοργανώτρια Γαλλία η οποία βρισκόταν σε εξαιρετική κατάσταση, είχε μία σχετικά εύκολη διαδρομή (αποκλείοντας Ιρλανδία και Ισλανδία πριν φτάσει στα ημιτελικά με το πρώτο “μεγάλο” όνομα, τη Γερμανία) και μπροστά στον κόσμο της περίμενε πως και πως την στιγμή που θα σήκωνε το τρόπαιο. Απέναντι της λοιπόν, η Πορτογαλία των προβλημάτων, του κακού ποδοσφαίρου και του “μισό-μηδέν” φαινόταν ως το “ασχημόπαπο” της διοργάνωσης, όπως είχε δηλώσει και ο ίδιος ο Santos πριν τον τελικό.
Στον αγώνα τα πράγματα δεν ξεκίνησαν ιδανικά. Ο Ronaldo τραυματιζόταν, έμενε κάτω και δεν μπορούσε να συνεχίσει το παιχνίδι. Θα έβαζε τα κλάματα, φέρνοντας σε 10 εκατομμύρια κόσμο εικόνες του “μαύρου” 2004. Ο Santos έχανε το μεγαλύτερο του όπλο και οι Γάλλοι με αναπτερωμένο το ηθικό σφυροκοπούσαν για να βρουν το γκολ που έμοιαζε αναπόφευκτο. Ευκαιρίες χαμένες, δοκάρια και ένας Rui Patricio που θύμιζε… Νικοπολίδη κράτησαν την Πορτογαλία ζωντανή, καθώς το παιχνίδι οδηγούνταν προς το τέλος του.
Στο μεταξύ ο Cristiano Ronaldo είχε επιστρέψει στον πάγκο και έκανε τα πάντα για να βοηθήσει την ομάδα του. Μέχρι και ρόλο βοηθού προπονητή απέκτησε:
Kαι στο 79ο λεπτό ο Fernando Santos αποφασίζει να βάλει το τελευταίο του χαρτί: Τον Eder, των 0 γκολ σε επίσημα παιχνίδια με την Πορτογαλία. Κίνηση που έφερε πολλούς να απορούν, όμως όχι τον Ronaldo “O Cristiano μου είπε ότι θα κερδίσω το ματς” αποκάλυψε ο Eder, στιγμές μετά τον τελικό. Στα 11 λεπτά κανονικής διάρκειας ο Eder δεν πολυφάνηκε. Ομοίως, στην παράταση πήρε όλες κι όλες δύο προσπάθειες. Τελικά όμως αυτό αρκούσε. Η δεύτερη κέρδισε τον εξαιρετικό Hugo Lloris και έστειλε την Πορτογαλία στον έβδομο ουρανό.
Η ζωή κάνει κύκλους. Όλη αυτή η πορεία μπορεί να συνοψιστεί στο κλάμα του Cristiano Ronaldo. Από τα δάκρυα στεναχώριας του 2004, στα δάκρυα του πόνου και μίας αποτυχίας που ερχόταν ξανά να στοιχειώσει αυτόν και τον Πορτογαλικό φίλαθλο κόσμο και τέλος στα δάκρυα της λύτρωσης που ακολούθησαν ένα μακρόσυρτο “SIIIIIM” μετά και το τελευταίο σφύριγμα του τελικού.
Στο πρόσωπο του Ronaldo αντικατοπτρίζεται ένας ολόκληρος λαός. Όπως έκλαψαν και στεναχωρήθηκαν όταν η εθνική μας τους “έκλεισε το σπίτι”, έτσι φλέρταραν με το να χάσουν την πίστη τους όταν “ο καλύτερος παίκτης του κόσμου“, όπως με καμάρι λένε σε κάθε ευκαιρία, έπεσε και δεν μπόρεσε να ξανασηκωθεί για να βοηθήσει την ομάδα του. Στο τέλος όμως η λύτρωση ήταν τεράστια και ο τίτλος του 2016, ο πρώτος τίτλος σε μεγάλη διοργάνωση στην ιστορία της Πορτογαλικής εθνικής ομάδας, ήταν αρκετός για να καλύψει και εκείνο το κενό του 2004.
Κάλυψε το απωθημένο ενός ολόκληρου λαού.
