Πως θα σας φαινόταν εάν σας έλεγα πως στο ΝΒΑ δεν έχουν επιλεγεί μόνο άντρες αθλητές στα κατά καιρούς drafts;
Πως θα σας φαινόταν ακόμη εάν σας έλεγα ότι το πρώτο καλάθι στο μπάσκετ γυναικών σε Ολυμπιακούς Αγώνες το έχει σημειώσει μια νεαρή Αφρό-Αμερικανή η οποία κατάφερε να φέρει, πρώιμα, τα πάνω – κάτω στο άθλημα;
Αλήθεια, ποια θα ήταν η πρώτη σκέψη που θα περνούσε από το μυαλό σας εάν γνωρίζατε πως η ζωή της συγκεκριμένης γυναίκας, έγινε αντικείμενο έρευνας ενός ντοκιμαντέρ μικρού μήκους το οποίο κατάφερε να βραβευτεί με Όσκαρ πριν από λίγες εβδομάδες;
Σας προσκαλώ λοιπόν να ταξιδέψουμε παρέα μέσα από αυτές τις γραμμές και να γνωρίσουμε μαζί την Lusia Mae Harris, η οποία έμελλε να γίνει σημείο αναφοράς για το μπάσκετ γυναικών.
Γεννημένη στο Minter City της πολιτείας του Mississippi, ούσα το δέκατο από τα έντεκα παιδιά των Ethel και Willie Harris, αγροτών στο επάγγελμα, ξεκίνησε από αρκετά νεαρή ηλικία την ενασχόληση της με το μπάσκετ, μιμούμενη τα αδέλφια της. Φοίτησε στο λύκειο Amanda Elzy κοντά στην πόλη Greenwood ενώ πρωτό-αγωνίστηκε καθοδηγούμενη από τον coach Conway Stewart. Το αστέρι της άρχισε να λάμπει από εκείνες τις ημέρες κιόλας, αφού κατάφερε να αναδειχθεί πολυτιμότερη παίκτρια για τρία συναπτά έτη ούσα ταυτόχρονα και η αρχηγός της ομάδας.
Μετά την αποφοίτηση, αρχική της επιδίωξη ήταν να σπουδάσει στο Alcorn State University όμως εν τέλει κατέληξε στο Delta State University μιας και το πρώτο δεν είχε συγκροτήσει γυναικεία ομάδα μπάσκετ. Εκεί «στρατολογήθηκε» από τον Melvin Hemphill για να αγωνιστεί υπό τις οδηγίες της θρυλικής προπονήτριας Margaret Wade. Κάπως έτσι λοιπόν ξεκινά ίσως η πιο έντονη περίοδος στην ζωή της, μια περίοδος κατά την οποία διέλυσε ρεκόρ κι στερεότυπα, χτίζοντας τον δικό της προσωπικό μύθο μέσα από χαρά και πόνο.
Η (σκληρή) κολεγιακή πραγματικότητα
Πριν προχωρήσουμε στην καταγραφή και ανάλυση των επιτευγμάτων της Harris πρέπει να θέσουμε το κοινωνικό και ιστορικό πλαίσιο της εποχής για να κατανοήσουμε τους λόγους για τους οποίους η δεκαετία του 1970 αποτέλεσε σημείο καμπής για τον γυναικείο αθλητισμό.
Καταρχάς το 1972 εγκρίνεται και εφαρμόζεται ο νόμος Title IX. Σύμφωνα με το εν λόγω νομοθέτημα, απαγορευόταν η οποιαδήποτε διάκριση μεταξύ των δύο φύλων εντός οποιουδήποτε εκπαιδευτικού ιδρύματος το οποίο λάμβανε κρατική επιχορήγηση. Εύλογα λοιπόν συμπεραίνει κανείς πως η γυναικεία αθλητική χειραφέτηση είναι πιο κοντά από ποτέ, κάτι το οποίο θα σήμαινε ίση πρόσβαση σε χώρους εκγύμνασης, αθλητικούς πόρους και εξοπλισμό.
Θα σας συνιστούσα όμως να συγκρατήσετε τον ενθουσιασμό σας διότι δεν ήταν και τόσο εύκολα τα πράγματα στην πράξη. Οι υπεύθυνοι των παραδοσιακών κολεγιακών προγραμμάτων δεν το έβλεπαν με καλό μάτι δεδομένου ότι για πάρα πολλά χρόνια δαπανούσαν τεράστια ποσά στα ανδρικά τμήματα με σκοπό να έχουν ένα ορισμένο ανταποδοτικό τέλος. Ο νέος νόμος λοιπόν τους έβαζε σε μια θέση μεγαλύτερης δαπάνης και εξοδολογίου, αφού θα έπρεπε να προβλέψουν αντίστοιχες πρωτοβουλίες για τα γυναικεία αθλητικά τμήματα, με μικρότερο δυνατό οικονομικό κέρδος.
Σε περίπτωση πάλι που είστε καχύποπτοι ήρθε η ώρα να επιβεβαιώσω τους φόβους σας: ο νόμος υπονομεύθηκε τεχνηέντως. Ένα νομοσχέδιο το οποίο ονομάστηκε Tower Amendment, και το οποίο παρουσιάστηκε από έναν όχι και τόσο δημοκράτη (ήταν ενάντια στην ψήφιση των πολιτικών και εκλογικών δικαιωμάτων τα έτη 1964 και 1965 αντίστοιχα) Ρεπουμπλικάνο γερουσιαστή, τον John Tower, είχε ως σκοπό τον περιορισμό της ισχύος του Title IX. Μάλιστα το 1974 ο ίδιος είχε προτείνει να εξαιρεθεί το μπάσκετ και το ράγκμπι (American football) από τα αθλήματα τα οποία θα περιλαμβάνονταν στην πρόβλεψη για την εφαρμογή του Title ΙX.
Οι γυναίκες παρόλα αυτά, δεν έμειναν με σταυρωμένα χέρια και πέρασαν στην αντεπίθεση με την δημιουργία ενός οργανισμού, μια ομοσπονδία στην ουσία για τον διακολλεγιακό αθλητισμό των γυναικών[1]. Θα πρέπει να τονιστεί πως εάν οι γυναίκες υπέκυπταν στις πιέσεις του Tower Amendment αυτόματα θα άνοιγε ο δρόμος και για την (νομική) θέσπιση διαχωρισμών στην καθημερινή κοινωνική ζωή πέραν του αθλητικού και εκπαιδευτικού στίβου. [2]
Σκοπός λοιπόν του AIAW ήταν η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη προστασία των φοιτητριών – αθλητριών. Το σημαντικότερο στοιχείο ήταν η ακαδημαϊκή τους επίδοση, ο αθλητισμός ερχόταν σε δεύτερη μοίρα χωρίς αυτό να σημαίνει ότι παραγκωνιζόταν. Μεταγραφές σε άλλα κολέγια/ομάδες γίνονταν μόνο βάσει εκπαιδευτικών κριτηρίων και σε καμία περίπτωση δεν επιτρεπόταν στους λεγόμενους recruiters, να έρχονται σε επικοινωνία με τις αθλήτριες με σκοπό να τις δελεάσουν για να επιλέξουν το τάδε ή το δείνα πανεπιστημιακό πρόγραμμα. [3]
Έργα και ημέρες ενός αθλητικού φαινομένου
Μέσα σε όλο αυτό το κλίμα περί πολεμικής και εναντίωσης στον γυναικείο αθλητισμό εμφανίζεται η Lusia Harris, η οποία γνώριζε πολύ καλά από αντιξοότητες. Γεννημένη στην πολιτεία του Mississippi, μια παραδοσιακά ρατσιστική περιοχή στην οποία το 1955 είχε τελεστεί ένα από τα πιο φρικτά εγκλήματα στην ιστορία των ΗΠΑ, η δολοφονία του 14χρονου Αφρό – Αμερικανού Emmett Till[4], κατάφερε να υπερκεράσει τα εμπόδια του φυλετικού διαχωρισμού και να γίνει η μοναδική Αφρό – Αμερικανή παίκτρια στην ομάδα μπάσκετ γυναικών του κολεγίου στο οποίο φοιτούσε.
Ενόσω η Harris έσπαγε ταμπού και προκαταλήψεις οι αθλήτριες του πανεπιστήμιου Immaculata έμοιαζαν να εγκαθιδρύουν την δική τους δυναστεία κατακτώντας τον τίτλο τα έτη 1972, 1973 και 1974 αντίστοιχα.[5] Τα πράγματα όμως άλλαξαν από το 1975 και έπειτα όταν συνάντησαν το αντίπαλον δέος, το Delta State University.
Εγκέφαλος της προδιαγεγραμμένης επιτυχίας του μικρού πανεπιστημίου του Cleveland ήταν η Margaret Wade, προπονήτρια, πρώην αθλήτρια και μέλος της πανεπιστημιακής κοινότητας του Delta State από το 1933. Η Wade εξέφραζε την πρώιμη μορφή του μπάσκετ γυναικών σε μια εποχή που η επικρατούσα αντίληψη υποδείκνυε στις γυναίκες να μην αθλούνται – οξύμωρο έτσι; Το 1973 ο πρόεδρος του Delta State, Αubrey Lucas, αποφασίζει την επανέναρξη του τμήματος μπάσκετ γυναικών στο πανεπιστήμιο. Για να καταφέρει να χτίσει γερές βάσεις για τον εν λόγω πρόγραμμα η πρώτη του κίνηση ήταν να προσλάβει την Margaret Wade.[6] Εκείνη απείχε από τους πάγκους τουλάχιστον μια δεκαετία, και ενώ έχοντας αντιμετωπίσει νωρίτερα σοβαρά προβλήματα υγείας[7], δίνει μια τελευταία ευκαιρία στον εαυτό της και το άθλημα που αγαπά. Προφητικό!
Η Lusia Harris ήρθε όχι μόνο για να καλύψει την θέση της Center αλλά και για να ολοκληρώσει το puzzle μιας πολύ ενδιαφέρουσας πεντάδας[8] η οποία αποτελούνταν από τις Wanda Hairston, Cornelia Ward και Ramona Von Boeckman ενώ η θέση της pg συμπληρωνόταν από την Debbie Brick.[9] Στην πρώτη αγωνιστική της σεζόν η Harris (1973/1974) βοήθησε το Delta State να κατακτήσει την 3η θέση στο διαπολιτειακό πρωτάθλημα με ρεκόρ 16-2 χωρίς όμως να καταφέρουν να προκριθούν στο αντίστοιχο εθνικό. Τις τρεις επόμενες αγωνιστικές περιόδους η Lusia Harris, θα κυριαρχούσε στο παρκέ και θα γινόταν η τοπική ηρωίδα.
Πιο συγκεκριμένα, την σεζόν 1974/1975 οδήγησε τις Lady Statesmen στον τελικό ενάντια στο Immaculata κερδίζοντας τον τίτλο με σκορ 90-81,[10] ενώ τα στατιστικά της ιδίας ανέγραφαν 32 πόντους και 16 ριμπάουντ. Πρέπει να σημειωθεί πως ο συγκεκριμένος τελικός είχε εθνική τηλεοπτική κάλυψη – πράγμα πρωτόγνωρο για τα δεδομένα της εποχής. To Delta State ολοκλήρωνε την σεζόν αήττητο, με ρεκόρ 28-0, ενώ η Harris σημείωσε 136 πόντους και «κατέβασε» 63 ριμπάουντ στα 4 παιχνίδια της τελικής φάσης. Ο τίτλος της πολυτιμότερης παίκτριας ήταν γεγονός.
Η περίοδος 1975/1976 έβρισκε πρωταθλήτριες για δεύτερη συνεχόμενη σεζόν τις κυρίες του Delta State ξανά ενάντια στο Immaculata με την Harris να σημειώνει ακόμη ένα double – double (30 πόντοι – 18 ριμπάουντ). [11] Βραβείο πολυτιμότερης παίκτριας νούμερο 2: checked! Βραβείο καλύτερης αθλήτριας στην πολιτεία του Mississippi: checked!
Την τέταρτη και τελευταία της χρονιά (1976/1977) στο Delta State, η Harris δεν θα μπορούσε να την ολοκληρώσει χωρίς τίτλο. Three – peat για το Delta State με διπλή Harris (23 πόντοι – 16 ριμπάουντ) στον τελικό απέναντι στο Louisiana State University, το σκορ του οποίου (68-55) καταδεικνύει πως μάλλον ήταν τυπική υπόθεση.[12] Αναδεικνύεται πολυτιμότερη παίκτρια του τουρνουά για τρίτη συνεχόμενη χρονιά αλλά και μέλος της καλύτερης ομάδας πανεθνικά. Ακόμη το 1977 την έβρισκε να βραβεύεται με το Ηοnda Sports Award ως καλύτερη αθλήτρια στο μπάσκετ γυναικών αλλά και με το Broderick Cup ως καλύτερη αθλήτρια σε οποιοδήποτε σπορ γυναικών.
Αποτυπώνουν οι αριθμοί την αγωνιστική αξία της Harris; Έχουμε και λέμε: α) σε πλήθος 115 αγώνων κατάφερε να φύγει ως νικήτρια στα 109, β) πέτυχε συνολικά 2.981 πόντους (25.9 α.α) και «μάζεψε» 1.662 ριμπάουντ (14.5 α.α) γ) της ανήκουν τα περισσότερα ρεκόρ – τα οποία μάλιστα αν κρίνουμε από την πορεία της σημερινής ομάδας δύσκολα θα καταρριφθούν σύντομα.
Κατά την άποψη μου, η μεγαλύτερη πρόκληση στην αθλητική της καριέρα ήταν οι εμφανίσεις με την εθνική ομάδα των ΗΠΑ. Συμμετείχε στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα της FIBA στην Κολομβία το 1975[13] αλλά και στους Παν-Αμερικανικούς αγώνες στο Μεξικό[14] στο πλευρό των θρυλικών Nancy Lieberman, Ann Meyers και Pat Summit την ίδια χρονιά. Θεωρώ ακόμη πως η σημαντικότερη στιγμή στην καριέρα ενός αθλητή, κατά γενική ομολογία, είναι η συμμετοχή σε μια Ολυμπιάδα, ειδικά όταν αυτή η συμμετοχή συνοδεύεται από ένα ιδιότυπο ρεκόρ. Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1976 στο Μόντρεαλ του Καναδά η Harris έμελλε να είναι εκείνη η οποία θα σημειώσει το πρώτο καλάθι στο μπάσκετ γυναικών στην ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων. [15] Το αντιπροσωπευτικό συγκρότημα των ΗΠΑ έφτασε μέχρι τον τελικό στον οποίο όμως ηττήθηκε από την πανίσχυρη Σοβιετική Ένωση με σκορ 112-77. [16]
Η ζωή μετά
Η Lusia Harris αποφοίτησε το 1977 από το Delta State University με πτυχίο στην Φυσική Αγωγή και τις Επιστήμες Υγείας. Το καλοκαίρι του ιδίου έτους ακολούθησε η επιλογή της στο NBA draft από την ομάδα των Utah Jazz (New Orleans Jazz τότε) στο νούμερο 137 του 7ου γύρου. Το γεγονός αυτό από μόνο του ήταν η καλύτερη απάντηση στα σχόλια των επικριτών της Harris, οι οποίοι στα αρχικά στάδια της καριέρας της αρκούνταν μόνο στο κάτωθι καινοφανές αξιολογικό σχόλιο: “…long, tall and that’s all”. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να επισημανθεί ακόμη πως η Lusia Mae Harris κατάφερε να είναι η πρώτη γυναίκα η οποία «γινόταν» draft στα χρονικά του θεσμού.
Αρχικά αντιμετώπισε με καχυποψία την συγκεκριμένη κίνηση από τον οργανισμό των Jazz, λαμβάνοντας την ως μια κίνηση εντυπωσιασμού, ένα διαφημιστικό τρικ για την προσέλκυση των φιλάθλων. Τελικώς αρνήθηκε την πρόταση[17] των «Μορμόνων» διότι όπως δήλωσε και στο αφιερωματικό ντοκιμαντέρ για εκείνη: The Queen of Basketball , «είναι τελείως διαφορετικό να ανταγωνίζεσαι άνδρες και διαφορετικό γυναίκες». Θα χρειαζόταν να περάσουν 9 χρόνια για να τολμήσει μια γυναίκα-αθλήτρια κάτι αντίστοιχο. H Nancy Lieberman το 1986[18] υπογράφει συμβόλαιο μονοετούς διάρκειας με τους Springfield Fame, σε μια σαφώς μικρότερου βεληνεκούς λίγκα, την USBL. [19]
Παράλληλα με την άρνηση της, η Harris αποφασίζει να παντρευτεί με τον επί σειρά ετών σύντροφο της, George Stewart, και να δημιουργήσουν οικογένεια. Μάλιστα η επίσημη εκδοχή θέλει την Harris να αρνείται την ευκαιρία των Jazz λόγω εγκυμοσύνης. Εργάζεται ως βοηθός προπονητή και σύμβουλος σπουδών στο Delta State University πριν επιστρέψει στην γενέτειρα της.
#45 Up In The Sky…
Το Amanda Elzy υποδέχεται μετά από αρκετό καιρό το μεγαλύτερο αστέρι του, αυτή την φόρα από το διπλό πόστο της καθηγήτριας/προπονήτριας. Δυστυχώς εκείνη την περίοδο εμφανίζονται και τα πρώτα προβλήματα ψυχικής υγείας. Τα συμπτώματα νευρικού κλονισμού και διπολικής διαταραχής από τα οποία υπέφερε στάθηκαν αφορμή ώστε η επιστροφή της στην πατρογονική γη να μοιάζει μονόδρομος. Αφιερώνεται στην ανατροφή των παιδιών της τα οποία αποφοιτούν και τα 4 από την ανώτατη βαθμίδα εκπαίδευσης με την ιδιότητα των αθλητών/φοιτητών όπως ακριβώς και η μητέρας τους.
Τις τελευταίες γραμμές θα μου επιτρέψετε να τις αφιερώσω σε μια κριτική αποτίμηση του ντοκιμαντέρ το οποίο βασίζεται στην προσωπική ομολογία της Harris αλλά και στην καταγραφή ορισμένων όχι και τόσο σκόρπιων σκέψεων που προκύπτουν από τις δηλώσεις της.
Μου προξένησε μεγάλη εντύπωση η παραδοχή της, πως τα ζητήματα ψυχικής υγείας εμφανίστηκαν μόλις σταμάτησε το μπάσκετ, μια απόφαση που εν μέρει αναγκάστηκε να πάρει διότι δεν υπήρχαν οι υποδομές στήριξης και δημιουργίας ενός αντίστοιχου οργανισμού όπως το ΝΒΑ – για να ακριβολογούμε καθυστέρησε περίπου 20 χρόνια από εκείνο το βράδυ της 10ης Ιουνίου 1977. Επίσης η εισαγωγή της εμφυλης συνθήκης στη συζήτηση – εάν η Harris ήταν άντρας θα ήταν πολυεκατομμυριούχος, με διαφημιστικά συμβόλαια, αθλητικές χορηγίες και παχυλή αμοιβή – συνθήκη η οποία ακόμη και σήμερα βρίσκεται υπό αμφισβήτηση.
Η ίση αμοιβή μεταξύ των δύο φύλων στον επαγγελματικό αθλητισμό και δη στο μπάσκετ των ΗΠΑ είναι υπό μακρά συζήτηση, με την θέσπιση ορισμένων βασικών δικαιωμάτων για τις γυναίκες αθλήτριες (άδειες μητρότητας, κάλυψη εξόδων μετακίνησης, αύξηση αποδοχών κλπ. ) να θεωρείται κεκτημένο μόλις μερικών μηνών. [20] Η ταπεινότητα ακόμη με την οποία προσέγγιζε την φήμη την οποία έκτιζε ως αθλήτρια – απέφευγε να διαβάζει στον τύπο το πόσο καλή ήταν – αλλά και η γενναιότητα που κρύβεται στην φράση: «Δεν μετανιώνω»[21] αντικατοπτρίζουν τα μαγικά μέρη που έκρυβε στην ψυχή της η Lusia Mae Harris Stewart.
Όταν τον Μάιο του 2020, στα πλαίσια ενός διεθνούς συνεδρίου υπό την αιγίδα του London Center for Interdisciplinary Research[22], κλήθηκα μεταξύ άλλων περιεχομένων της εισήγησης μου[23] να σχολιάσω τι ήταν αυτό το οποίο έκανε την Lusia Harris τόσο ξεχωριστή, ανέφερα πως ενσάρκωνε την ιδέα της ίσης αντιπροσώπευσης στον χώρο του αθλητισμού, μολονότι κάτι τέτοιο στην πράξη επιδεχόταν πολλών ερμηνειών και την εισαγωγή πολλών αγκύλων (δυστυχώς…).
Η κληρονομιά της βαριά: μέλος των HoF α) του Delta State University από το 1983, β) της πολιτείας του Mississippi το 1990, γ) του Αμερικανικού μπάσκετ γυναικών το 1999[24], και δ) του διεθνούς ιδρύματος γυναικείου αθλητισμού το 2005[25]. Τίποτα όμως δεν είναι πιο γλυκό και κολακευτικό από το να σε συνοδεύει το ίνδαλμα των παιδικών σου χρόνων στην ομολογουμένως μεγαλύτερη στιγμή της αθλητικής σου καριέρας. Έτσι, λοιπόν η Lucia Harris εισήχθη στο Naismith Basketball Hall of Fame το 1992, συνοδευόμενη από τον θρυλικό Oscar Robertson, και έγινε ταυτόχρονα η πρώτη Αφρό – Αμερικανή που κέρδιζε ανάλογο status.
Εν κατακλείδι, στις 10 Ιουνίου 2021 κυκλοφορεί το ντοκιμαντέρ με τίτλο The Queen of Basketball, σε σκηνοθεσία Ben Proudfoot και παραγωγή Shaquille O’Neal και Stephen Curry[26], το οποίο πραγματεύεται όλες τις αλήθειες που μας εμπιστεύεται πρωτογενώς η ίδια η Lucia Mae Harris Stewart. Ακόμη, στα φετινά βραβεία Όσκαρ κατάφερε να αποσπάσει το βραβείο στην κατηγορία του καλυτέρου ντοκιμαντέρ μικρού μήκους. [27]Έφυγε από την ζωή στις 18 Ιανουαρίου 2022[28] ,σε ηλικία 66 ετών, αφού νωρίτερα είχε καταφέρει να ταξιδέψει την ιστορία της στις δικές μας οθόνες.
Εμμανουήλ Σ. Καρούσος
Κοινωνιολόγος – Κοινωνικός Ανθρωπολόγος
Μέλος του Κέντρου Αφρό – Αμερικανικής Ιστορίας BlackPast.org
Βιβλιογραφικές Πηγές:
Βιβλία:
Festle M.J. (1996), Playing Nice: Politics and Apologies in Women’s Sports, New York, Columbia University Press.
Grundy P. & Shackelford S. (2005), Shattering the Glass: The Remarkable History of Women’s Basketball, New York, The New Press.
Hult J. & Trekell M. (1991), A Century of Women’s Basketball: From Frailty to Final Four, Reston, American Alliance for Health, Physical Education, Recreation and Dance.
Άρθρα:
Alfaro P., Lieberman Closes on a Dream, nytimes.com, 10/6/1986, Ανακτήθηκε από: https://www.nytimes.com/1986/06/10/sports/players-lieberman-closes-on-a-dream.html
Brown P., Steph Curry And Shaquille O’Neal To Executive Produce “The Queen of Basketball” Documentary, vibe.com, 11/3/2022, Ανακτήθηκε από: https://www.vibe.com/news/sports/steph-curry-shaquille-oneal-produce-queen-of-basketball-documentary-1234651614/
Kαρούσος Ε., “Φάκελος Emmett Till: Η υπόθεση δολοφονίας που στάθηκε σημείο καμπής στην διαμόρφωση του σύγχρονου Κινήματος των Πολιτικών Δικαιωμάτων”., CrimeTimes.gr, Τεύχος #16, Ιούνιος 2021,
Kasabian P., Shaquille O’Neal, Stephen Curry’s “The Queen of Basketball” Documentary Wins Oscar, bleacherrepot.com, 28/3/2022, Ανακτήθηκε από: https://bleacherreport.com/articles/10031017-shaquille-oneal-stephen-currys-the-queen-of-basketball-documentary-wins-oscar
Megdal H., W.N.B.A. Makes “Big Bet on Women” With a New Contract, nytimes.com 14/1/2020 (updt. 16/1/2020), Ανακτήθηκε από: https://www.nytimes.com/2020/01/14/sports/basketball/wnba-contract-collective-bargaining-agreement.html?action=click&module=RelatedLinks&pgtype=Article
Sandomir R., Lusia Harris, “Queen of Basketball”, Dies at 66, nytimes.com 20/1/2022 (updt. 22/1/2022), Ανακτήθηκε από: https://www.nytimes.com/2022/01/20/sports/basketball/lusia-harris-dead.html
Wheelock H., Lucy’s Legacy: A Profile of Lusia Harris – Stewart, web.archive.org, Ανακτήθηκε από: https://web.archive.org/web/20081121054040/http://www.womenssportsfoundation.org/Content/Articles/Athletes/About-Athletes/L/Lucys-Legacy-A-Profile-of-Lusia-HarrisStewart.aspx
Ιστοσελίδες:
https://www.usab.com/
https://turningpoints.lcir.co.uk/
https://www.womenssportsfoundation.org/
[1] Εδώ μεταφέρονται οι όροι Association of Intercollegiate Athletics for Women (AIAW).
[2] Festle M.J.(1996: 131-133) .
[3] Grundy P. & Shackelford S. (2005:214-216).
[4] Περισσότερες πληροφορίες για την συγκεκριμένη υπόθεση μπορείτε να βρείτε στον ακόλουθο σύνδεσμο: https://www.crimetimes.gr/fakelos-emmett-till-i-ypothesi-dolofonias-pou-st/
[5] Grundy P. & Shackelford S.(2005:222-224).
[6] Ομοίως (2005:224-225).
[7] Είχε διαγνωσθεί με καρκίνο, αρθρίτιδα ενώ είχε γλυτώσει και από αυτοκινητιστικό δυστύχημα.
[8] Συνήθως η συγκεκριμένη πεντάδα ξεκινούσε και ολοκλήρωνε τους αγώνες πλην ελαχίστων εξαιρέσεων.
[9] H Debbie Brick είχε ύψος 1,50 και ζύγιζε 36 κιλά, μεγέθη τα οποία χρησιμοποιούνταν χάριν αστεϊσμού από την coach Wade. Από την άλλη πλευρά, αδιαμφισβήτητο ήταν το ταλέντο της στον χειρισμό της μπάλας διαθέτοντας παράλληλα φαρμακερό σουτ.
[10] Hult J. & Trekell M. (1991:309-334).
[11] Τα στατιστικά της εκκωφαντικά: μ.ο. πόντων 31,2 – ενώ παράλληλα έκανε ρεκόρ πόντων (σε έναν αγώνα) απέναντι στο Tennessee Tech σημειώνοντας 58.
[12] Grundy P. & Shackelford S. (2005:227-229).
[13] Αναλυτικά το ρόστερ και τα αποτελέσματα στον παρακάτω σύνδεσμο: https://www.usab.com/history/national-team-womens/seventh-world-championship-for-women-1975.aspx
[14] Ομοίως: https://www.usab.com/history/pan-am-womens/7th-pan-american-games-1975.aspx
[15] Οι πρώτοι πόντοι της Harris σημειώθηκαν στην πρεμιέρα απέναντι στην ομάδα της Ιαπωνίας. Οι εκπρόσωποι από την Ασία ενώ κέρδισαν το τζαμπολ αστόχησαν στην πρώτη επίθεση, δίνοντας την ευκαιρία στην Harris να γράψει το όνομα της με χρυσά γράμματα στην ιστορία.
[16] Παροιμιώδεις είναι οι μονομαχίες της Harris με την Center της Σοβιετικής Ένωσης, Uļjana Larionovna Semjonova. Η Semjonova κατάγεται από την Λετονία, έχει ύψος 2.14 και υπήρξε η πιο επιβλητική μπασκετμπολιστρια της Ευρώπης τις δεκαετίες του 1970 και 1980. Κατά την διάρκεια της καριέρα της κατέκτησε 15 φορές το πρωτάθλημα με την ΤΤΤ Riga, ενώ έχει και 15 χρυσά διεθνή μετάλλια (10 Ευρωπαϊκά, 3 Παγκόσμια, 2 Ολυμπιακά) . Το 1976 τιμήθηκε με το Τάγμα του Κόκκινου Λαβάρου της Εργασίας, το 1993 έγινε η πρώτη γυναίκα μη Αμερικανή η οποία ενετάχθη στο HoF και αντίστοιχα στο γυναικείο HoF το 1999. Οι τιμητικές διακρίσεις όμως δεν έλειψαν ούτε τον 21ο αιώνα μιας και το 2007 ενετάχθη στο HoF της FIBA ενώ της ταυτόχρονα της απονεμήθηκε το βραβείο Αθλητικής Προσφοράς.
[17] Την σεζόν 1979/1980 αγωνίστηκε στην WBL (Women’s Professional Basketball League), την λίγκα- προπάτορα του σημερινού WNBA. Διεξήχθησαν μόλις 3 πρωταθλήματα με 14 συμμετέχουσες ομάδες.
[18] https://www.nytimes.com/1986/06/10/sports/players-lieberman-closes-on-a-dream.html
[19] Σύντμηση των όρων: United States Basketball League.
[20] Περισσότερες πληροφορίες περί των παροχών μπορείτε να βρείτε στον ακόλουθο σύνδεσμο: https://www.nytimes.com/2020/01/14/sports/basketball/wnba-contract-collective-bargaining-agreement.html?action=click&module=RelatedLinks&pgtype=Article
[21] Aναφερόμενη στην επιλογή της να μην πάει στο ΝΒΑ και να αφιερωθεί στην οικογένεια της.
[22] Αναλυτικές πληροφορίες για το συνέδριο περιέχονται στον ακόλουθο σύνδεσμο: https://turningpoints.lcir.co.uk/
[23] Ο τίτλος της εισήγησης μου ήταν: “Racial solidarity in American sports: 20th century lessons, 21st. expectations” . Αντικείμενο αυτής ήταν η παρουσίαση των εξελικτικών σταδίων των Αφρό – Αμερικανών αθλητών τα τελευταία 150 χρόνια, η καταγραφή και επισήμανση πράξεων αλληλεγγύης (solidarity acts) καθώς και η επισήμανση του τρόπου κατασκευής της συλλογικής ταυτότητας (collective identity) αλλά κι επιμέρους ταυτοτήτων (sub-identities).
[24]https://web.archive.org/web/20081121054040/http://www.womenssportsfoundation.org/Content/Articles/Athletes/About-Athletes/L/Lucys-Legacy-A-Profile-of-Lusia-HarrisStewart.aspx
[25] https://www.womenssportsfoundation.org/sports/international-womens-sports-hall-of-fame/
[26] https://www.vibe.com/news/sports/steph-curry-shaquille-oneal-produce-queen-of-basketball-documentary-1234651614/
[27] https://bleacherreport.com/articles/10031017-shaquille-oneal-stephen-currys-the-queen-of-basketball-documentary-wins-oscar
[28] https://www.nytimes.com/2022/01/20/sports/basketball/lusia-harris-dead.html
