Τεχνολογία. Μία λέξη, πολλά περιρρέοντα νοήματα. Κυρίως πολλά αποτελέσματα παντού γύρω μας. Ήταν ποτέ δυνατόν να μην επηρεάσει και το άθλημα που κατά τεκμήριο παρακολουθείται περισσότερο από κάθε άλλο; Ρητορική ερώτηση. Όποιος πίστευε το αντίθετο , διακρινόταν από αφέλεια.
Η τεχνολογία και η χρήση της ποτέ δεν είναι εγγενώς καλή ή κακή. Εξαρτάται τι περιεχόμενο θα της προσδώσεις, πως θα τη χρησιμοποιήσεις. Το μόνο βέβαιο είναι πως αν τη χρησιμοποιήσεις υπερβολικά ή «κατά λάθος τρόπο» γίνεται το αόρατο τρίτο χέρι σου που θα σε βοηθήσει να βγάλεις τα μάτια σου.
Η χρήση της τεχνολογίας στο ποδόσφαιρο έχει ένα σκοπό. Να βοηθήσει ανθρώπους που παίρνουν αποφάσεις. Να παίρνουν ,κατ΄ακρίβεια, περισσότερες «ορθές» αποφάσεις. Αυτή είναι η μία παράμετρος. Η άλλη σημαντική παράμετρος είναι τι προσδοκούσε και πιθανώς ακόμη προσδοκά ο κόσμος που προσμονούσε τον καινούριο διαιτητή στο παιχνίδι. Από συζητήσεις στις οποίες ήμουν μέρος, κατάλαβα πως προσδοκούσε περισσότερη δικαιοσύνη.
Η δικαιοσύνη λένε ,ορθώς, πως πρέπει να είναι τυφλή. Η νέα κατάσταση που βιώνουν άπαντες όσοι παρακολουθούν το άθλημα και όσοι συμμετέχουν ενεργά σε αυτό είναι πράγματι τυφλή; Και ,αν ναι, προς ποια κατεύθυνση;
Καλό είναι να επισημάνω σε αυτό το σημείο για όσους αγνοούν τις θέσεις μου (ούσες καταγεγραμμένες και σε άλλα κείμενα μου), πως ήμουν και παραμένω «ορκισμένος εχθρός» του video assistant referee. Αυτό δεν αναιρεί πως θα του αναγνωρίσω όταν προσφέρει γιατί στο κάτω κάτω παραμένω ένας αρρωστάκιας του χώρου. Οφείλω όμως να σημειώσω τα εξής προς προβληματισμό.
Το πρωτόκολλο χρήσης και η πιθανή…μπασκετοποίηση
O διαιτητής βίντεο ως ένας νεοεισαχθείς θεσμός και όχι απλά ρύθμιση έχει ασφαλώς και ένα πρωτόκολλο χρήσης , το οποίο πρέπει να τηρείται απαράβατα και καθολικά ώστε να μην επικρατήσει το απόλυτο μπάχαλο. Οι περισσότεροι γνωρίζεται ποιο είναι το πρωτόκολλο. Δεν θα κάτσω να γράψω και να κουράσω. Μεταφέρω όμως το αυθεντικό κείμενο ευθύς από το πρωτόκολλο χρήσης του IFAB (παγκόσμιος ποδοσφαιρικός νομοθέτης) :
Principles The use of VARs in football matches is based on a number of principles, all of which must apply in every match using VARs. 1. A video assistant referee (VAR) is a match official, with independent access to match footage, who may assist the referee only in the event of a ‘clear and obvious error’ or ‘serious missed incident’ in relation to: a. Goal/no goal b. Penalty/no penalty c. Direct red card (not second yellow card/caution) d. Mistaken identity (when the referee cautions or sends off the wrong player of the offending team) 2. The referee must always make a decision, i.e. the referee is not permitted to give ‘no decision’ and then use the VAR to make the decision; a decision to allow play to continue after an alleged offence can be reviewed. 3. The original decision given by the referee will not be changed unless the video review clearly shows that the decision was a ‘clear and obvious error’. Laws of the Game 2018/19 | VAR protocol Protocol – principles, practicalities and procedures LotG_18/19_FINAL_EN.indb 135 16.05.18 10:34 136 4. Only the referee can initiate a ‘review’; the VAR (and other match officials) can only recommend a ‘review’ to the referee. 5. The final decision is always taken by the referee, either based on information from the VAR or after the referee has undertaken an ‘on-field review’ (OFR). 6. There is no time limit for the review process as accuracy is more important than speed. 7. The players and team officials must not surround the referee or attempt to influence if a decision is reviewed, the review process or the final decision. 8. The referee must remain ‘visible’ during the review process to ensure transparency. 9. If play continues after an incident which is then reviewed, any disciplinary action taken/required during the post-incident period is not cancelled, even if the original decision is changed (except a caution/sendoff for stopping a promising attack or DOGSO). 10. If play has stopped and been restarted, the referee may not undertake a ‘review’ except for a case of mistaken identity or for a potential sending-off offence relating to violent conduct, spitting, biting or extremely offensive, insulting and/or abusive gesture(s). 11. The period of play before and after an incident that can be reviewed is determined by the Laws of the Game and VAR protocol. 12. As the VAR will automatically ‘check’ every situation/decision, there is no need for coaches or players to request a ‘review’.
Ενδεικτικά αναφέρω τους προβληματισμούς που έχουν εγερθεί και στην πράξη :
Α) Οι περιπτώσεις που απαιτείται η διαφώτιση εκ μέρους του βίντεο διαιτητή είναι σαφείς και ορισμένες. Ωστόσο στην πράξη έχει παρατηρηθεί πως διαιτητές συμβουλεύτηκαν το βίντεο για να δουν αν ο τερματοφύλακας είχε το ένα πόδι στη γραμμή (1η αγωνιστική στη φετινή Premier League) κατά την εκτέλεση πέναλτι ή αν ορθώς έδωσαν τη δεύτερη κίτρινη (περυσινή περίπτωση από το πρωτάθλημα της Bundesliga). Ναι δεν συμβαίνει κάθε εβδομάδα αλλά ξεκινάμε με λάθη μέχρι και από τα θεμελιώδη. Πότε δηλαδή χρησιμοποιούμε αυτή την αρωγή. Και να είστε σίγουροι, αν έγινε κατάχρηση μία φορά, μπορεί να γίνει και δεύτερη και τρίτη.
Β) Η παράγραφος 3 από το πρωτόκολλο κάνει λόγο για προφανές και καθαρό λάθος για να αλλάξει η απόφαση. Πώς είναι δυνατόν να σκοπεύεις σαν θεσμός να αυξήσεις τις ορθές αποφάσεις όταν έχεις σκοπό να διορθώσεις μόνο τις «προφανώς λανθασμένες»; Αυτή η διατύπωση επιτρέπει εύκολα σε οποιονδήποτε να θεωρήσει πως αλλά λάθη αφορίζονται και άλλα ευλογούνται. Η ασυνέπεια αυτή είναι επικίνδυνη και επιτρέπει δυστυχώς πολλές θεωρίες συνομωσίας να συντηρούνται.
Γ) Η τελική απόφαση αναφέρεται πως ανήκει στο διαιτητή. Και αυτό πως επιτυγχάνεται; Αυτό επιτυγχάνεται μόνο όταν προτείνουν review από το κοντρόλ στον διαιτητή. Δηλαδή μόλις διαπιστωθεί η ανεπάρκεια έξι ματιών. Ειδάλλως ο διαιτητής θα ακολουθήσει ό,τι του πουν. Λογική συστήματος : 1) Σφύρα κάτι. 2) Το ελέγχουμε. 3)Σου λέμε τι βλέπουμε και υπακούς. 4)Αν δεν βλέπουμε, τότε το καρπούζι και το μαχαίρι είναι στα χέρια σου. Τι δείχνει η πράξη; Ό,τι μόνο στον διαιτητή δεν ανήκει στην ουσία η απόφαση παρά μόνο υπό ορισμένες συνθήκες. Το μόνο βέβαιο είναι πως ο διαιτητής ενεργοποιεί το μηχανισμό καθώς πρέπει να έχει λάβει απόφαση. Παράνοια!
Δ) Ευχαριστούμε το πρωτόκολλο που επιβεβαιώνει τα όσα λέγαμε όταν πρωτοέμπαινε το var στη ζωή μας. Πάρτε όσο χρόνο χρειάζεται για μία απόφαση. Όχι κύριοι. Δεν μπορούμε να περιμένουμε 5 λεπτά για να δείτε και να αποφασίσετε. Ο κόσμος πληρώνει για να την έξαψη του γκολ, το πανηγύρι όταν το γκολ του άλλου είναι οφσάιντ. Αν είναι να μας φύγει η όρεξη να πανηγυρίσουμε ένα γκολ ή ένα ακυρωμένο γκολ επειδή έχετε δυνατότητα να πάρετε το χρόνο σας (ενδεχομένως να πιείτε το καφεδάκι σας) για μία απόφαση καλύτερα να το κλείσουμε το μαγαζί. Το ποδόσφαιρο πρέπει να σεβαστεί και εκείνους που του δίνουν τη θέση που κατέχει στα κοινωνικά και αθλητικά δρώμενα.
Σαν να μην έφθαναν όλα αυτά, το πρωτόκολλο ερμηνεύεται σε κάθε διοργάνωση διαφορετικά. Η UEFA έχει συμβουλέψει τους διαιτητές της να μην συμβουλεύονται και πολύ το control room αλλά να βλέπουν εκείνοι reviews στο monitor κάτι που από το πρωτόκολλο δεν προκύπτει ευθέως ως δυνατότητα. Στην Αγγλία, η απόφαση του διαιτητή έχει μετατραπεί σε μία «κολυμβήθρα του Σιλωάμ», όπου σχεδόν όλες οι αποφάσεις δεν ανατρέπονται για να μη δημιουργήσουμε και άλλη κουβέντα για την κάτω του μετρίου απόδοση σχεδόν όλων των Άγγλων διαιτητών. Και πάει λέγοντας για την προσέγγιση από διοργάνωση σε διοργάνωση. Όπως και στο μπάσκετ. Δεν δίνονται τα ίδια πράγματα βήματα σε ένα παιχνίδι Fener – CSSKA στην Euroleague με αυτά που δίνονται σε ένα παιχνίδι Oklahoma City – Atlanta Hawks. Ο πυρήνας της σκέψης όμως είναι ο ίδιος στον κανόνα. Απλά τον ερμηνεύουμε όπως θέλουμε στην κάθε περίπτωση ανάλογα τις ανάγκες. Μπάσκετ θέλετε να γίνουμε κύριοι; Μια χαρά είναι το μπάσκετ σαν άθλημα. Με τη δική του φιλοσοφία. Ας μην τα μπλέκουμε.
Η προβληματική τυπολατρία, η κλείδα του Sterling και η …μασχάλη του Firmino
Αφού μπήκε ο VAR , θα ελέγχονται αντικειμενικά τα πάντα κατά τη χρήση του. Αυτή η παραδοχή είναι σωστή. Από τη στιγμή που ο θεσμός έχει στόχο συγκεκριμένο πρέπει να αξιοποιεί κάθε λεπτομέρεια για να φθάσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Αυτό σημαίνει ό,τι επειδή τον Αύγουστο εξείχε η κλείδα του Raheem Sterling το γκολ του ακυρωθεί ως offside όπως ακυρώθηκε πρόσφατα και το γκολ του Firmino επειδή καλύπτεται πλήρως εκτός από τη μασχάλη του! (για όποιον αμφιβάλλει ας αναζητήσει την ανακοίνωση της διαιτητικής αρχής της Premier League για το λόγο που ακυρώθηκε το γκολ απέναντι στην Aston Villa καθώς και να ανοίξει ένα καλό αγγλικό λεξικό για πιστή μετάφραση). Ναι η κλείδα του εξέχει του Sterling ίσως. Αυτό όμως ήθελε να αποφύγει ο κανονισμός του offside; Από αυτό ήθελε να προστατέψει τον αμυνόμενο; Αυτό δίνει πλεονέκτημα στον επιτιθέμενο; Όχι είναι η απάντηση και στα δύο. Αυτό που κάνει τη διαφορά είναι η ερμηνευτική προσέγγιση. Είναι άλλο το γράμμα του κανονισμού, είναι άλλο η τυπολατρία. Το γράμμα του κανονισμού δεν απαγορεύει την ερμηνεία παράλληλα με το κοινώς λεγόμενο πνεύμα του νόμου. Η τυπολατρία όμως το σκοτώνει. Και ο βιντεοδιαιτητής από τη φύση του μπήκε για να είναι τυπολάτρης. Πρέπει να διακρίνει και αυτά. Διότι και τέτοια ήθελε να προλάβει. Δυστυχώς οι παραδοχές πως καλώς πράττει αφού υπάρχει από τη μία και σκοτώνει το πνεύμα των κανονισμών από την άλλη είναι και οι δύο αληθείς αλλά δεν μπορεί να αλλάξει κάτι με τα υπάρχοντα δεδομένα.
Τα έξι μάτια και ο μύθος της αξιοπιστίας
Έχω ακούσει και από μεταδόσεις αγώνων (αν και αφήνω τον ήχο σπάνια ανοικτό, δοκιμάστε ήχο γηπέδου να καταλάβετε), από συζητήσεις σε αθλητικά πάνελ αλλά και σε απόψεις φιλάθλων πως επί αμφισβητούμενων φάσεων , πως πόσο λάθος μπορεί να είναι μία απόφαση όταν την ήλεγξαν ακόμη τρία ζευγάρια μάτια; Παραβλέπουν μάλλον πόσες λάθος αποφάσεις έχει επιβεβαιώσει το εκάστοτε control room του video assistant. Κακώς. Οι ίδιοι άνθρωποι που εύλογα μπορεί να κάνουν λάθος στο τερέν, μπορεί να κάνουν και καθήμενοι με καφέ ,σουβλάκια (αθάνατη ΕΛΛΑΔΑΡΑ) σε κάποιες οθόνες. Ποιος σας είπε πως οι λήψεις που έχουν στις οθόνες είναι πάντα καλύτερες από όσες βλέπετε από έναν σκηνοθέτη και δεν βγάζετε άκρη; Ποιος σας είπε πως καταλαβαίνουν πάντα το σκοπό ενός κανονισμού ; Ποιος σας είπε πως αιτιολογούν σωστά την απόφαση; (μπορεί κάποιος να αναζητήσει στο πρόσφατο 2-2 της Real με τη Brugge πως αιτιολόγησαν την απόφαση για γκολ του Sergio Ramos δείχνοντας τη θέση του σε στιγμή άλλη από εκείνη που φεύγει η μπάλα και άρα πρέπει να κριθεί η φάση). Κανείς δεν μπορεί να σας τα λέει αυτά. Άρα , καλό είμαι να είστε κριτικοί απέναντι στα υποτιθέμενα εχέγγυα του θεσμού.
Η ενόχληση των πρωταγωνιστών
Αν όλα αυτά σας φαίνονται υπερβολικά, το σέβομαι. Πρέπει όμως και εμείς να σεβαστούμε πως ενοχλούνται και οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές. Μπορείτε να αναζητήσετε πανηγυρισμούς που σατυρίζουν την αβεβαιότητα και τη χρονοτριβή του βίντεο. Μπορείτε να βρείτε δηλώσεις και απόψεις και κατά του. Και όταν τα βλέπετε/διαβάζετε μην ξεχνάτε πως αυτά τα λένε πρωταγωνιστές που ευνοούνται και κάποιες φορές από τη χρήση του. Όχι μόνο αδικούνται. Και αν πειράζει τους ίδιους τους πρωταγωνιστές πολλές φορές, δεν γίνεται να μην επηρεάζει και όλους τους άλλους. Επιχείρημα από το μείζον στο έλασσον εξάλλου.
Μπορώ να εστιάσω και σε άλλα προβλήματα που μαστίζουν το θεσμό, ωστόσο δεν χρειάζεται. Εστίασα σε κάποια που ήδη έχουν προκύψει και αποτελούν αντικείμενο συζήτησης. Ο σκοπός του κειμένου δεν είναι να καταδικάσει και να στείλει στην πυρά το βίντεο αλλά πιο πολύ να προβληματίσει κόσμο , ο οποίος περίμενε να βρει τη «Γη της Επαγγελίας». Ο θεσμός είναι καινούριος και ασφαλώς θα έχει προβλήματα εφαρμογής. Δεν χρειάζεται δαιμονοποίηση αλλά ούτε και θεοποίηση. Ανεξάρτητα του αν κάποιος ήταν φίλος ή πολέμιος της εισαγωγής του, πλέον αποτελεί την πραγματικότητα και πρέπει να μάθουμε να ζήσουμε μαζί του. Καλό είναι όμως να είμαστε κριτικοί μαζί του. Η λύση κατ΄εμέ δεν ήταν η χρήση του video ωστόσο αφού πλέον η λύση εισήχθη, πρέπει να εξετάσουμε την καλύτερη λύση εντός του θεσμού. Πρώτα και κύρια, πρέπει να καταβληθεί η προσπάθεια για τροποποίηση του πρωτοκόλλου χρήσης του καθώς και η προσπάθεια για ενιαίο συντονισμού ερμηνείας αυτού. Ο κίνδυνος είναι ορατός όπως αναφέρθηκε και πάνω , ο καθένας να ερμηνεύει όπως θέλει. Δεύτερον ίσως πρέπει να προσδιορισθεί καλύτερα το πότε παρεμβαίνει ο θεσμός και υπό ποιες συνθήκες. Τρίτον ίσως πρέπει να αξιοποιηθεί καλύτερα το review από τα monitors του τερέν. Όλα αυτά είναι δικές μας σκέψεις. Ήδη πάντως συζητείται πάντως πως μέχρι την άνοιξη ο IFAB θα συνεδριάσει εκτάκτως αναφορικά με το ζήτημα του video. Ίσως όσα περιγράφουμε , λοιπόν, να είναι άμεσα μπροστά μας.
Υ.Γ. : Το κείμενο αυτό αποτελεί έναν «χαιρετισμό» στον Περικλή Βασιλάκη, έναν άνθρωπο που τίμησε όσο λίγοι το πρότυπο ενός διαιτητή με γνώση αλλά και με αντίληψη διότι δεν είναι τα πάντα κανονισμοί. Καλό παράδεισο.
