Ούτε ο “εξάστερος” Παναθηναϊκός, ούτε ο “Αυτοκράτορας” Άρης, ούτε ο Ολυμπιακός των 3 κατακτήσεων Euroleague είχαν την τιμή να εκπροσωπήσουν την Ελλάδα για πρώτη φορά σε ευρωπαϊκές διοργανώσεις. Η τιμή αυτή άνηκε στον ιστορικό Πανελλήνιο, το σύλλογο της Κυψέλης, που έγραψε ”χρυσές σελίδες” στον ελληνικό αθλητισμό κυρίως σε στίβο και μπάσκετ.
Ο Πανελλήνιος Γυμναστικός Σύλλογος ιδρύθηκε το 1891, με σήμα το “Δισκοβόλο” του γλύπτη Μύρωνα και είναι ένας από τους παλαιότερους αθλητικούς συλλόγους στην ιστορία της χώρας! Μέχρι σήμερα έχει ιδρύσει 24 διαφορετικά τμήματα από ποδόσφαιρο μέχρι και σκάκι ενώ έχει να επιδείξει τουλάχιστον 1 Πανελλήνιο Πρωτάθλημα σε 17 από αυτά!
Η ξεχωριστή ιστορία του τμήματος καλαθοσφαίρισης ανδρών ξεκίνησε το 1929. Ο σύλλογος ονομάστηκε “ΚΑΕ Πανελλήνιος” και στέφθηκε Πρωταθλητής Ελλάδας την πρώτη χρονιά της ύπαρξης του! Ακολούθησαν άλλα 5 πρωταθλήματα Ελλάδας εκ των οποίων τα τρία κατακτήθηκαν την δεκαετία του 1950.
Ο μπασκετικός Πανελλήνιος την δεκαετία του 1950 εμφάνισε μια αχτύπητη ομαδάρα που σάρωνε τα πάντα στο πέρασμα της αλλά είχε την ατυχία να αγωνίζεται σε μια περίοδο που δεν είχαν ιδρυθεί επίσημα ευρωπαϊκές διοργανώσεις. Ο Πανελλήνιος τότε, είχε πέντε παίκτες υψηλής κλάσης που έμειναν στην ιστορία ως η “Χρυσή Πεντάδα”. Θέμης Χολέβας, Μίμης Στεφανίδης, Αριστείδης Ρουμπάνης, Παναγιώτης Μανιάς και Κώστας Παπαδήμας οδήγησαν τον Πανελλήνιο σε 3 πρωταθλήματα εντός συνόρων αλλά και σε σπουδαίες επιτυχίες στο εξωτερικό. Όλοι τους είχαν αγωνιστεί με την Εθνική ομάδα στο Eurobasket του 1951 αλλά και στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ελσίνκι το 1952. Μάλιστα, ο υπεραθλητής Ρουμπάνης εκτός από το μπάσκετ είχε διαγωνιστεί και στο ακόντιο!
Την εποχή εκείνη διεξάγονταν τουρνουά – προάγγελοι του Κυπέλλου Πρωταθλητριών, τα οποία όμως δεν είχαν επίσημο χαρακτήρα. Ωστόσο, σε αυτά προσκαλούνταν μόνο οι κορυφαίες ομάδες από όλη την Ευρώπη. Ο Πανελλήνιος αγωνίστηκε σε τρία από αυτά και κατέκτησε τα δύο! Το 1954 στο San Remo έκανε την παρθενική του εμφάνιση φτάνοντας μάλιστα μέχρι τον τελικό όπου και ηττήθηκε από την Milano. Το 1955, το αντίστοιχο τουρνουά διεξήχθη στις Βρυξέλλες, με τον Πανελλήνιο να διαλύει τον Ερυθρό Αστέρα στον τελικό με το εντυπωσιακό 91-67! Την επόμενη χρονιά επέστρεψε στο San Remo και σκόρπισε την Virtus Bologna στον τελικό με 67-37!
Ο προπονητής της ομάδας και καθηγητής θεολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Νικόλαος Νησιώτης είχε εισάγει πρωτοποριακές μεθόδους προπόνησης αλλά και αγωνιστικά συστήματα αμερικανικής έμπνευσης που όμοια τους δεν είχε γνωρίσει η Ευρώπη ως τότε. Η “Χρυσή Πεντάδα” απογείωσε την προπονητική αυτή ιδιοφυΐα κι ο Πανελλήνιος έγινε case study του ευρωπαϊκού μπάσκετ! Η σφαλιάρα που “έφαγε” ο Ερυθρός Αστέρας το 1955 οδήγησε τους Γιουγκοσλάβους προπονητές να αντιγράψουν πολλά στοιχεία εκείνης της ομάδας για να δημιουργήσουν την περίφημη “πλάβι” σχολή. Επίσης, οι Ιταλοί που θαύμασαν τις επιδόσεις των σπουδαίων παικτών του Πανελληνίου από πρώτο χέρι κατέθεσαν μεταγραφικές προτάσεις με το Στεφανίδη να μετακομίζει στο Μιλάνο και το Ρουμπάνη στη Μπολόνια!
Όταν το Κύπελλο Πρωταθλητριών ιδρύθηκε επίσημα το 1958, ο Πανελλήνιος είχε τη μεγάλη τιμή να γίνει η πρώτη ελληνική ομάδα που αγωνίστηκε σε αυτό ως πρωταθλητής Ελλάδας του 1957, δικαιώνοντας και το όνομα του (Πανελλήνιος = η ομάδα όλων των Ελλήνων). Το τουρνουά διεξήχθη δοκιμαστικά την άνοιξη του 1958 και στέφθηκε από μεγάλη επιτυχία, οπότε καθιερώθηκε σε ετήσια βάση. Ωστόσο, η “Χρυσή Πεντάδα” είχε αρχίσει να παρακμάζει, με τους παίκτες της να τριανταρίζουν και να θεωρούνται βετεράνοι για την εποχή. Ο αθλητισμός τότε ήταν ερασιτεχνικός και το μπάσκετ δεν ήταν προτεραιότητα για τους παίκτες που έπρεπε να βιοποριστούν αλλιώς. Την εποχή της έναρξης του Κυπέλλου Πρωταθλητριών, το μπάσκετ είχε αρχίσει να περνάει σε δεύτερη μοίρα για τα περισσότερα μέλη της ομάδας (χαρακτηριστικό ότι οι περισσότεροι είχαν αποσυρθεί μέχρι το 1960) και εύλογα ήρθε ο αποκλεισμός νωρίς νωρίς μόλις στον πρώτο γύρο από τη ρουμάνικη Στεάουα Βουκουρεστίου. Ο Πανελλήνιος χωρίς τους Μανιά και Ρουμπάνη που είχαν αποχωρήσει αλλά με νέο αστέρα το νεαρό Αντώνη Χρηστέα πάλεψε τα παιχνίδια αλλά ηττήθηκε και στα 2 με διαφορές 3 πόντων (63-60 και 75-72).
Οι “Ολυμπιονίκες” όπως ήταν το παρατσούκλι του συλλόγου λόγω των πολλών αθλητών του που πήραν μετάλλια στους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 1896, έκτοτε υποχώρησαν σαν μπασκετική δύναμη. Η επόμενη μεγάλη στιγμή του Πανελληνίου ήταν ο χαμένος τελικός Κυπέλλου του 1987 κόντρα στον Άρη του Γκάλη, ενώ η επόμενη σπουδαία ευρωπαϊκή επιτυχία του άργησε ακόμη περισσότερο με την παρουσία στο Final Four του Eurocup τη σεζόν 2009-10 υπό την ηγεσία του επιχειρηματία Μίνωα Κυριακού. O Πανελλήνιος είχε τερματίσει τέταρτος σε εκείνη τη διοργάνωση που διεξήχθη στη Βιτόρια υποκύπτοντας στην ανωτερότητα της πρωταθλήτριας Βαλένθια στον ημιτελικό και της Μπιλμπάο στον μικρό τελικό! Η αποχώρηση Κυριακού σήμανε και την κατηφόρα της ομάδας, η οποία σήμερα βολοδέρνει στα τοπικά της Αθήνας.
Μπορεί, λοιπόν, ο Πανελλήνιος να μην επιστρέψει ποτέ στο προσκήνιο του ελληνικού μπάσκετ, όμως η επιτυχία του να γίνει ο πρώτος σύλλογος της χώρας που αγωνίστηκε σε επίσημη ευρωπαϊκή διοργάνωση δεν ξεγράφει και θα μείνει για πάντα ανεξίτηλη στην ιστορία!
Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: sport-retro.gr
