Η εθνική Ελλάδας στο μπάσκετ αρέσκεται να ταλαιπωρείται από κακούς δαίμονες. Ανά περιόδους μοιάζει λες και διαλέγουμε έναν αντίπαλο με τον οποίο μας “κόβονται τα πόδια”.
Παλιότερα ήταν η Γιουγκοσλαβία, μετά η Κροατία που μας στερούσε τα χάλκινα μετάλλια στα 90s, η Γερμανία του Νοβίτσκι (μέχρι που ξορκίστηκε στον τελικό του 2005) και ασφαλώς η Ισπανία που μας “κοπανούσε” όπου μας έβρισκε. Οι δύο τελευταίοι μας αποκλεισμοί (Μουντομπάσκετ 2019, Προολυμπιακό 2021) συνέβησαν στα χέρια της Τσεχίας όμως όπως θα αναλύσω παρακάτω οι “κακές σχέσεις” με τους Τσέχους δεν ξεκίνησαν το 2019. Κρατάει χρόνια αυτή η κολώνια, συγκεκριμένα από το 1951, όταν δεν υπήρχε Τσέχικη Δημοκρατία αλλά… Τσεχοσλοβακία!
- 1951: Ελλάδα 40-54 Τσεχοσλοβακία (πρώτη φάση ομίλων)
- 1965: Τσεχοσλοβακία 116-71 Ελλάδα (7η-8η θέση)
- 1979: Τσεχοσλοβακία 74-67 Ελλάδα (πρώτη φάση ομίλων)
- 1981: Ελλάδα 70-95 Τσεχοσλοβακία (πρώτη φάση ομίλων)
- 1983: Ελλάδα 85-88 Τσεχοσλοβακία (9η-12η θέση)
- 1991: Ελλάδα 113-123 Τσεχοσλοβακία (πρώτη φάση ομίλων)
- και Ελλάδα 95-79 Τσεχοσλοβακία (θέσεις 5-8)
- 1999: Ελλάδα 72-83 Τσεχία
Εκτός Eurobasket
- Φιλικό προετοιμασίας 2015: Ελλάδα 70-56 Τσεχία
- Παγκόσμιο Κύπελλο 2019: Τσεχία 77-84 Ελλάδα (δεύτερη φάση ομίλων)
- Προολυμπιακό 2021: Τσεχία 97 – 72 Ελλάδα (τελικός)
Τις πρώτες δεκαετίες ανάπτυξης του μπάσκετ στην Ευρώπη, οι χώρες ανατολικά του “σιδηρού παραπετάσματος” είχαν τεράστιο προβάδισμα έναντι των υπολοίπων. Οι κομμουνιστικές Σοβιετική Ένωση, Γιουγκοσλαβία, Τσεχοσλοβακία, Ουγγαρία ακόμα και η Βουλγαρία και η Ρουμανία είχαν αγκαλιάσει το άθλημα. Η Σοβιετική Ένωση δε ήταν ένα άχαστο θηρίο: στα 22 Eurobaskets που διεξήχθησαν από το 1947 μέχρι το 1989, οι Σοβιετικοί κατέκτησαν τα 14 ενώ πήραν μετάλλιο σε όλες τις διοργανώσεις που έλαβαν μέρος! Οι Τσεχοσλοβάκοι ήταν το αντίπαλο δέος μέχρι τα μέσα των 1960s αλλά μιας και λέμε για κακούς δαίμονες, είδαν την πλάτη των Σοβιετικών σε κάθε απόπειρα που έκαναν για το χρυσό (5 φορές). Επίσης, έχασαν ακόμα ένα τρόπαιο από την Ουγγαρία το 1955. Πανηγύρισαν το μοναδικό τους τίτλο το 1946 όταν έλειπε ο “σοβιετικός γάτος”.
Η εθνικής μας ομάδα είχε πρόβλημα με τις ομάδες της Ανατολικής Ευρώπης καθώς για πολλά χρόνια δεν μπορούσε να τις κοιτάξει στα μάτια. Το πρώτο συναπάντημα με τη Τσεχοσλοβακία συνέβη το 1951 και κατέληξε σε ήττα με 54-40. Έκτοτε ακολούθησαν 6 σερί αναμετρήσεις στις οποίες η Τσεχοσλοβακία έκανε πάρτι, κάποιες φορές ταπεινώνοντας την Ελλάδα, όπως το 1965 (116-71).
Το ρόδι έσπασε τελικά το 1991, στην τελευταία εμφάνιση των Τσεχοσλοβάκων ως ενωμένη ομάδα αλλά ακόμα κι αυτή η νίκη ήταν παρηγοριά στον άρρωστο διότι συνέβη για τις θέσεις κατάταξης 5-8. Νωρίτερα μέσα στο ίδιο τουρνουά, η Τσεχοσλοβακία είχε φροντίσει να μας χαλάσει τη διάθεση πετώντας μας ουσιαστικά εκτός ημιτελικών.
Ο άγνωστος Σβόμποντα και το ανθελληνικό κρεσέντο του
Για να μην παρεξηγηθώ ο υπότιτλος περί “ανθελληνικού κρεσέντου” δεν έχει καμία σχέση με πολιτική αλλά πως να χαρακτηρίσω την αφύσικη σύνδεση σας με το ελληνικό καλάθι το απόγευμα της 25ης Ιουνίου του 1991, κύριε Σβόμποντα μου; Ας πάρω όμως τα πράγματα από την αρχή για το Eurobasket της Ρώμης. Η Ελλάδα προερχόταν από δύο σερί μετάλλια (1987, 1989) και ήλπιζε να τριτώσει το καλό στην ιταλική πρωτεύουσα έστω και χωρίς το Φάνη Χριστοδούλου στη σύνθεση της. Η ήττα στην πρεμιέρα από τη διοργανώτρια Ιταλία ήταν οριακή και εν πολλοίς ενορχηστρώθηκε από την διαιτησία που κλασικά ευνόησε τη γηπεδούχο Squadra Azzurra. Ωστόσο, το αποτέλεσμα δεν ήταν καταστροφικό εν όψει της συνέχειας καθώς με δύο νίκες με Τσεχοσλοβακία και Γαλλία που ήταν του χεριού μας θα ήμασταν στα ημιτελικά. Αμ δε!
Οι Τσεχοσλοβάκοι ανέσυραν από τα βάθη του πάγκου τους το Γιαν Σβόμποντα, έναν άγνωστο 21χρονο που κυριολεκτικά δεν βγήκε ποτέ από το χωριό του περνώντας σχεδόν όλη την καριέρα του στην ομάδα του Μπρνο, της πρωτεύουσας της επαρχίας στην οποία είχε γεννηθεί! Μάλιστα, η ελληνική ομάδα οριακά είχε γνώση της παρουσίας του στην 12δα καθώς μπήκε τελευταία στιγμή από το παράθυρο λόγω των τραυματισμών των τότε σταρ της Τσεχοσλοβακίας, Γέλινεκ και Ματίτσκι. Ο Σβόμποντα μπήκε μέσα και ξεκίνησε να τα “μπουμπουνάει” από παντού με αποτέλεσμα ένα εύκολο θεωρητικά απόγευμα να μετατραπεί σε ‘dogfight’ που κρίθηκε στην παράταση και μάλιστα με υψηλότατο σκορ υπέρ των Τσεχοσλοβάκων (123-113). Το απίστευτο όμως είναι ότι η εθνική κατάφερε να δεχθεί 18 πόντους σε 3:30 λεπτά στον έξτρα χρόνο!
Η ήττα αποδείχθηκε καταδικαστική καθώς την τελευταία αγωνιστική η γαλανόλευκη κυνηγούσε χίμαιρες (νίκη με +17 επί των Γάλλων). Τελικά, κέρδισε μόνο με 12 (93-81) και μια εύκολη πρόκριση στη ζώνη των μεταλλίων χάθηκε από την “ υπερβολική υπεροψία” όπως θα δήλωνε ο προπονητής Ευθύμης Κιουμουρτζόγλου. Οι νίκες επί της Βουλγαρίας και της… Τσεχοσλοβακίας για τις θέσεις 5-8 χρύσωσαν το χάπι για την εθνική, όμως η εξέλιξη του τουρνουά και κάποιες συμπεριφορές της ΕΟΚ ξενέρωσαν το Νίκο Γκάλη που πήρε την απόφαση να μην ξαναφορέσει τα εθνικά χρώματα!
Την ίδια χρονιά η Τσεχοσλοβακία διαλύθηκε ειρηνικά σε δύο μέρη. Τη Σλοβακία δεν την ακούσαμε ποτέ ξανά στο μπάσκετ, οι Σλοβάκοι προτιμούν το ποδόσφαιρο. Οι Τσέχοι αν και επίσης είναι καλύτεροι στην ασπρόμαυρη έδειξαν να σκαμπάζουν κάτι και από τη σπυριάρα καθώς επέστρεψαν σε Eurobasket με δύο διαφορετικές γενιές. Η πρώτη που ήταν παράλληλα και το ντεμπούτο τους σαν νέο κράτος συνέβη στο καταστροφικό για την Ελλάδα Eurobasket της Γαλλίας το 1999.
Η Ντιζόν που δεν θέλουμε να ξανακούσουμε και ο μπομπέρ Μπάρτον
Αν υπάρχει μια πολή, την οποία το ελληνικό μπάσκετ θα εξαφάνιζε ευχαρίστως από το χάρτη, αυτή θα ήταν η Ντιζόν κοντά στα γαλλοελβετικά σύνορα. Η φημισμένη για τη μουστάρδα της γαλλική πόλη έγινε ο τόπος μαρτυρίου της εθνικής ομάδας το 1999. Στο τελευταίο Eurobasket της χιλιετίας τα σύννεφα μαζεύτηκαν από νωρίς καθώς η Ελλάδα θα έπρεπε να πορευτεί χωρίς τις υπηρεσίες των Οικονόμου, Ρεντζιά και Φασούλα δηλαδή κομβικών παικτών που την είχαν φτάσει μια ανάσα από τον τελικό του εντός έδρας Μουντομπάσκετ του 1998. Σαν να μην έφθανε αυτό, ήρθε και το βαρύ διάστρεμμα του Φραγκίσκου Αλβερτη και το “γλυκό έδεσε”. Στην πρεμιέρα αντιμετωπίσαμε τη Γερμανία που είχε τότε στη σύνθεση της έναν ψιλοταλαντούχο 21χρονο που προερχόταν από τη rookie σεζόν του στο ΝΒΑ, κάποιον Ντιρκ Νοβίτσκι που φόρτωσε το ελληνικό καλάθι με 21 πόντους με αποτέλεσμα να ηττηθούμε 59-58. Γι’ αυτό το ματς όμως ελπίζω να σας τα γράψω αναλυτικά πριν τον προημιτελικό που θα διεξαχθεί εκτός (τσεχικού) απροόπτου σε 2 μέρες.
Όπως και το 1991, η δεύτερη αγωνιστική κόντρα στους Τσέχους μας έδινε τη δυνατότητα να εξιλεωθούμε και να μπούμε και πάλι στο παιχνίδι της πρόκρισης. Ακριβώς όμως όπως και το 1991 τα κάναμε μαντάρα! Κι αν τον 21χρονο Γιαν Σβόμποντα της Μπρνο δεν τον χωνεύεις με τίποτα, το 19χρονο κολλεγιόπαιδο Λιούμπος Μπάρτον του Βαλπαραίσο δεν το καταπίνεις καν! Ο έφηβος Τσέχος πέτυχε 26 πόντους στο παιχνίδι κι ευτυχώς για εμάς θα συνέχιζε να φορτώνει καλάθια όλες τις ομάδες (τελείωσε το τουρνουά ως δεύτερος σκόρερ του με 18.7 πόντους) περιορίζοντας κάπως το ρεζιλίκι μας. Η μετέπειτα καριέρα στο στο ιταλικό και το ισπανικό πρωτάθλημα όπου φόρεσε και τη φανέλα της Μπαρτσελόνα θα αποδείκνυε πως αυτός τουλάχιστον δεν ήταν κανένας τυχαίος “Σβόμποντα”.
Εκείνη η εθνική που δεν μπορούσε καλά καλά να τα βάλει με τα παιδαρέλια των Γερμανών και των Τσέχων δεν είχε καμία ελπίδα με τους μπαρουτοκαπνισμένους Λιθουανούς την τελευταία αγωνιστική. Οι Καρνισόβας και Σαμπόνις μας πήραν παραμάζωμα (82-64) και μας ταπείνωσαν στέλνοντας μας όχι απλώς στο 0-3 αλλά στην τελευταία θέση (16η) όλου του τουρνουά, το οποίο τελείωσε για εμάς 10 ολόκληρες μέρες πριν τον τελικό! Το αποτέλεσμα αυτό ξεκίνησε μια περίοδο εσωστρέφειας (1999-2003) με την εθνική να μην μπορεί να σηκώσει κεφάλι μέχρι τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας.
Τα φαντάσματα του Σατοράνσκι, του Βέσελι και του…Μποχάτσικ
Εκείνη η γενιά των Λιούμπος Μπάρτον και Γίρι Βελς δεν αποδείχθηκε κάτι ιδιαίτερο. Οι Τσέχοι επέστρεψαν σε Eurobasket μόνο μια φορά (2007) με αυτούς μπροστάρηδες και πάτωσαν. Θα έπρεπε να περιμένουν μερικά ακόμα χρόνια για να συμβεί η “άνοιξη” του τσέχικου μπάσκετ. Το 2013 στη Σλοβενία προειδοποίησαν κατεβάζοντας μια μίξη των δύο γενιών (Μπάρτον, Βελς, Σατοράνσκι και Βέσελι) και χάνοντας οριακά την πρόκριση στη δεύτερη φάση ομίλων. To 2015 στην Τουρκία, οι Μπάρτον και Βελς κατέβηκαν για έναν τελευταίο χορό και δίπλα στους “πετσωμένους” πλέον Σατοράνσκι και Βέσελι έφθασαν σε terra incognita για το τσέχικο μπάσκετ δηλαδή τα προημιτελικά, όπου το όμορφο ταξίδι τους έλαβε τέλος λόγω Σερβίας. Ο ίδιος αντίπαλος θα τους στερούσε τη συμμετοχή στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2016 κερδίζοντας τους στον ημιτελικό του προολυμπιακού τουρνουά του Βελιγραδίου. Μετά από ένα μικρό πισωγύρισμα (ελέω απουσίας Βέσελι) στο Eurobasket του 2017 όπου αποκλείστηκαν στους ομίλους, είχε έρθει η ώρα τους να λάμψουν.
Δυστυχώς, η λάμψη τους έκαψε την εθνική μας ομάδα. Η Ελλάδα κατέβαινε με πολλά όνειρα στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 2019: ο Γιάννης Αντετοκούνμπο δεν ήταν πια κανένα παιδάκι αλλά κοτζάμ MVP της καλύτερης λίγκας του πλανήτη. Αλλά ας όψεται η Βραζιλία, ο Άτσο Πέτροβιτς και ο… Μπρούνο Καμποκλό. Βέβαια, για να λέμε τα πράγματα με το ονομά τους, αυτή η εθνική Ελλάδας δεν ήταν έτοιμη για το… μεγάλο χορό των νοκ άουτ. Μετά από την καταστροφική ήττα από τη Βραζιλία και την κάκιστη εμφάνιση μας κόντρα στις ΗΠΑ κυνηγούσαμε πια… δράκους με την Τσεχία, συγκεκριμένα νίκη με +12. Η αλήθεια είναι ότι κάποια στιγμή στο ματς την “πιάσαμε” (61-49) όμως οι Τσέχοι με παροιμοιώδη ψυχραιμία έβρισκαν συνεχώς λύσεις παρά την απουσία του Βέσελι από το τουρνουά. Ο Σατοράνσκι άγγιξε το triple double, ο άσημος Μποχάτσικ ντύθηκε Σβόμποντα με 25 πόντους και 4/7 τρίποντα, ο Γιάννης αποβλήθηκε με 5 φάουλ, η Ελλάδα κέρδισε μόνο με +7 (84-77) και πήγαμε σπίτι μας νωρίς νωρίς! Οι Τσέχοι ολοκλήρωσαν το παρθενικό τους Παγκόσμιο Κύπελλο στη φανταστική γι’ αυτούς 6η θέση και πήραν το εισιτήριο (όπως κι εμείς) για το προολυμπιακό του Τόκιο.
Στη Βικτόρια του Καναδά όλοι μιλούσαν για τη super ομάδα των διοργανωτών και την Τουρκία των 5 NBAers ήταν όμως η ελλιπής Ελλάδα και η Τσεχία αυτές που έφθασαν μέχρι τον τελικό. Η εθνική μας ενθουσίασε με την σχεδόν 20ρα (81-63) στους Τούρκους στον ημιτελικό αλλά ο Ρικ Πιτίνο και τα παιδιά του έφαγαν 25ρα (97-72) στον τελικό από τους αφηνιασμένους Τσέχους! Ο Μποχάτσικ ήταν πάλι καλός, οι Γιαν Βέσελι και Οντρέι Μπάλβιν μας γλέντησαν στο ζωγραφιστό, ο Σατοράνσκι ήταν ξανά παίκτης-ορχήστρα και οι Τσέχοι έγραψαν ιστορία με την πρώτη τους συμμετοχή σε Ολυμπιακούς Αγώνες.
Η τρίτη πράξη θα γραφτεί στο Eurobasket του 2022 στο Βερολίνο. Οι Τσέχοι που ήταν διοργανωτές ομίλου υπολόγιζαν να είχαν εξελιχθεί αλλιώς τα πράγματα στην Πράγα και να τερμάτιζαν τουλάχιστον δεύτεροι πίσω από τους Σέρβους. Ο τραυματισμός του Σατοράνσκι ανέτρεψε τα σχέδια τους και τελικά προκρίθηκαν οριακά ως 4οι την τελευταία αγωνιστική. Ο ταλαντούχος περιφερειακός της Μπαρτσελόνα ήταν ξεκάθαρος σε δηλώσεις του πως δεν επιθυμούσε την Ελλάδα στα νοκ άουτ. Ξέρει και ο ίδιος πως οι ομάδες που βρήκε απέναντι του το 2019 και το 2021 δεν έχουν καμία σχέση με τη γαλανόλευκη του Μιλάνου που κουβαλά μαζί της ένα εκκωφαντικό 5-0.
Η εθνική έχει 71 (!) χρόνια φαγούρα με τους Τσεχους(σλοβάκους) αν ξεκινήσουμε να υπολογίζουμε από την πρώτη ήττα σε Ελλάδα – Τσεχία το 1951. Οι νίκες χωρίς αντίκρισμα του 1991 και του 2019 δεν λένε τίποτα. Μήπως ήρθε η ώρα να ξορκιστούν τα φαντάσματα μια για πάντα;
Άλλωστε όπως είπε και ο αρχηγός της Τσεχίας, Βοϊτέχ Χρούμπαν: “Αν είναι να αποκλειστούμε από τον Γιάννη, θα το δεχτούμε”!
